Ultimas, cultuurprijzen met engagement

Ingediend op juni 14th, 2017 door bartcaron

De Ultimas, de nieuwe naam voor de Vlaamse cultuurprijzen, nam gisteren een fijne start. Het werd toch geen feestje voor de incrowd van de cultuursector. Die werd fijntjes bij de neus genomen door de verenigde jury’s die vaak kozen voor verrassingen. Wat deed dat deugd. Weg met het arty-farty sfeertje, gedaan met het wat-zijn-wij-toch-goed gedoe. De jury’s kozen, zonder dat ze het van elkaar wisten voor maatschappelijk engagement, voor etnisch-culturele diversiteit, voor stedelijkheid ook. Hoe anders te verklaren dat Molenbeekse Marokkaanse vrouwen. (Forumtheater Radicalisering) mét hoofddoek de prijs voor de amateurkunsten winnen, dat Muziekpublique (wereldmuziek) de muziekprijs krijgt en hun muziekproject de avond mocht opluisteren – een ware verademing. Hoe anders te interpreteren dat de maker van The Land of the Enlightment de filmprijs wint, dat Jeroen Olyslaegers zijn Wil oplegt, dat het cultureel krakerscollectief Toestand de wind in het sociaal-cultureel werk blaast, dat de Geelse gezinsverpleging de prijs voor het cultureel erfgoed krijgt. Dirk Snauwaert van Wiels die van beeldende kunst ook een stadsproject en -engagement heeft gemaakt. En de cirque met Collectif Malunés, onvolprezen, een echt collectief, hedendaags circus dat er toe doet.
En haast in de marge een cultureel-liberaal accentje, de lof over het cultureel ondernemerschap (een modekoning de eerste prijs geven), gin op basis van onkruiden uitroepen tot cultuurproduct, en nog meer helaas’e hedendaagsheid van de nieuwe happy few. Ja, cultuur is breed, ik weet het. Echt iets voor De Morgen wiens lezers dat zeker fijn zullen vinden, echt zo’n publiek zie. Juist, ik heb weinig affiniteit met dat type nieuwlichters. Met (al te) toegepaste kunsten, mode bijv. Of ze cultuurprijzen moeten krijgen, laat ik aan de VOKA’s van deze wereld over. Ik weet alleen dat de cultuursector vol steekt met ondernemende mensen. Tijd voor VOKA om ook eens wat culturo’s in de bloemen te zetten.
En het feestje zelf? Braafjes in de pas in de hippe Vooruit, strak maar niet in het pak, zonder zelfverklaarde heiligheid, net iets te vol, vaak niet ter zake doende interviewtjes met dito grapjes die kunstenaars tot gewone mensenproporties terugbrengen. Toffe filmpjes met dank aan het onvolprezen Canvas. Pas mal. Meer dan enkele woordjes Frans, Engels en Italiaans. Vlaanderen ‘goes international’, eindelijk.
En een bescheiden cultuurminister die enkel de prijs voor algemene culturele verdienste aan Raf Simons kwam uitreiken, zonder franjes, zonder speech, waardig. De Ultimas zijn een aanwinst. Sven Gatz scoort toch eens.

---

Vlaamse overheid heeft geen visie op maatschappelijke betekenis van sociaal-cultureel werk

Ingediend op juni 7th, 2017 door bartcaron

Dit opiniestuk verscheen op Knack.be op 7 juni 2017.
De originele titel van dit brief was “Een nieuw decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk in de maak, Capita selecta van regelneverij en wantrouwen”. Ik besef dat het een negatieve titel is. Maar ik wil er geen afscheid van nemen. Ik heb daar redenen voor die ik hieronder toelicht. De recente incidenten met KifKif en Apache onderstrepen mijn ongerustheid.

Het decreet dat straks ter bespreking voorligt in het Vlaams parlement zal geen schoonheidsprijs krijgen en zal geen motor zijn voor de noodzakelijke vernieuwing van de werksoort. Het is evenmin wetgeving ‘nieuwe stijl’, en zeker niet in de geest van het Vlaams regeerakkoord ‘Vertrouwen, verbinden, vooruitgaan’. Het ontwerp bulkt van verplichtingen, controle en planlast als nooit tevoren. Het is een decreet oude stijl, ééntje waarbij je op je knieën moet gaan voor de overheid, leunend op de bedelstaf. Jammer, deze organisaties vormen dé levensader van ons gemeenschapsleven, de motor van maatschappelijke vernieuwing, een bouwsteen van emancipatie en integratie.

Niet dat er hopen geld naartoe gaat. Dat weet ook bevoegd minister Sven Gatz goed. Het gaat jaarlijks om zowat 50 miljoen. Dat is geen zesde van het cultuurbudget van de Vlaamse overheid. Maar het bereik is wel astronomisch: 2;2 miljoen leden, 9 miljoen deelnames, 183.000 vrijwilligers. (meer…)

---

Pak de subsidies van KIF KIF maar af

Ingediend op mei 31st, 2017 door bartcaron

Marius Meremans (N-VA) vond het vandaag nog eens nodig de culturele ideologie van de N-VA te laten horen en zelfs te laten merken wat er zou gebeuren bij wie daar te ver van afwijkt. In het cultuurbeleid is het voor N-VA eenvoudig: “wiens brood men eet, wiens woord men spreekt”. Kortom, wie niet naar de mond van de heersende ideologie praat (lees ‘N-VA’) mag zijn subsidies verliezen.

Deze middag stelde mijn collega: “Volgens het decreet worden 35 bewegingen gesubsidieerd. Onder hen is ook Kif Kif, dat ongeveer 200.000 euro per jaar krijgt. Kif Kif is een interculturele beweging. Ik lees even: ‘voor gelijkheid en tegen racisme, voor een solidaire, democratische, interculturele samenleving’. Ze zijn pluralistisch, collega’s, en zelfkritisch. Maar wat zien we nu, en het is niet de eerste keer, dat die beweging eerder een forum aan het worden is voor haatboodschappen, voor polarisering, voor het opzetten van gemeenschappen tegen elkaar, laat staan dat dit nog iets te maken heeft met bruggen bouwen. (…) Ik stel me de vraag – ik zal daarvoor ook aandringen bij minister Gatz – dat organisaties die werken met belastinggeld van de kijkers thuis, toch gebonden zijn aan de uitgangspunten en de voorwaarden van een decreet. Ik ga ervan uit dat ze daar niet meer aan gebonden zijn en vraag u om daar een onderzoek naar in te stellen. Wanneer iemand subsidies vraagt op basis van een dossier, op basis van een uitgangspunt en daarna zijn eigen uitgangspunten verloochent op een site, in acties en door handelingen, kan ik onmogelijk aan de belastingbetaler uitleggen waarom we daar geld aan blijven geven. Wie zich niet houdt aan de regels, wordt daarvoor gesanctioneerd.” (Applaus bij de N-VA) (meer…)

---

Persvrijheid is een heilig goed

Ingediend op mei 24th, 2017 door bartcaron

Vorig jaar in de lente trok de mediacommissie van het Vlaams Parlement naar de Brusselse redactielokalen van Zaman, de Turkse krant die onder curatele werd geplaatst door het regime van president Erdogan. Daags nadien ontboden we officieel de Turkse ambassadeur om hem onze bekommernissen over de inperkingen van de persvrijheid mee te delen.
Moeten we nu niet op bezoek gaan bij de makers van Apache? En, nog belangrijker, zullen de N-VA-collega’s ook ditmaal het hoogste woord voeren?

Vlaanderen wordt gekenmerkt door een zeer sterke mediaconcentratie. Dat blijkt uit de jaarlijkse studie van de Vlaamse regulator voor de media. We hebben nog twee krantenuitgevers die weliswaar elk meerdere krantentitels uitgeven met een verschillende stijl en opinie. De ene uitgever verenigt De Standaard, Het Nieuwsblad, de Gazet van A’pen en Het Belang van Limburg. De andere het Laatste Nieuws, De Tijd en De Morgen. Persvrijheid is een heilig goed, een bouwsteen van de democratie. Geen democratie zonder persvrijheid, en omgekeerd.
Daarom kunnen we alleen maar toejuichen dat er naast die grote groepen ook kleine vernieuwende initiatieven ontstaan. Denk aan De Wereld Morgen, Apache, Mo, Newsmonkey, Doorbraak, Charlie enzovoort. Zij werken vooral digitaal en proberen een verdienmodel op te bouwen, niet eenvoudig.

Die onafhankelijke en sterke vierde macht werd door de politiek wel eens ervaren als een pain in the ass, maar als puntje bij paaltje kwam, werd ze gekoesterd. Een kritische pers houdt de politiek scherp en behoedt ons van het afglijden van essentiële waarden.

We kunnen dus alleen maar toejuichen dat er nieuwe initiatieven ontstaan. Meer zelfs, de overheid moet die levenskansen geven, zeker bij hun start. Daarom klopte Apache terecht aan bij Trividend, dat achtergestelde leningen verstrekt aan ondernemingen met een sociale doelstelling.
Daar kreeg het dossier geen eerlijke behandeling, maar botste het op een kil veto van de vertegenwoordiger van het kabinet Homans op de raad van bestuur. Een ongeziene en ongehoorde interventie.

Wil de N-VA geen onafhankelijke, kritische en nieuwe stemmen in het Vlaamse perslandschap? Wordt Apache afgerekend op haar diepgravendheid op het schoon verdiep? Is de N-VA waarlijk een partij geworden die dissidente stemmen de mond wil snoeren of op zijn minst uithongeren?

Ik mag hopen van niet. Ik mag hopen dat minister Homans me een heel plausibele verklaring zal kunnen geven voor het gedrag van haar kabinetsmedewerker. Dat het allemaal een misverstand zal blijken te zijn. Ik mag het hopen.

---

‘Zucht’, proeve van cynisme

Ingediend op mei 19th, 2017 door bartcaron

Je herkent dat gevoel wel als je, na een weekje in het buitenland, op afstand kijkt naar de Belgische en Vlaamse politiek. Waar zijn ze daar over de Alpen toch allemaal mee bezig, denk je vanuit Milaan, al is de Italiaanse politiek zo mogelijk nog gekker. De lijst van 28 maatregelen van de federale regering (de superministerraad) spant de kroon. Akkoord, vooral maatregelen rond veiligheid. Daar kan een mens niet tegen zijn, maar waar en wanneer houdt dat op? Van vingerafdrukken op je identiteitskaart tot veiligheidspoortjes en camera’s in internationale stations. Controles en nog eens controles. Noodzakelijk in de strijd tegen terrorisme. Ik kan er nog extra-maatregelen bij verzinnen, mocht dat nodig zijn. We zijn nog lang geen politiestaat, maar de horizon komt in zicht. Zucht.
Er is nog een positieve kant aan, zo kan je misschien laaggeschoolden aan het werk zetten in bewakingsjobs. Soms gaat gekte ook over. Kijk naar de grenscontroles België/Frankrijk, in de strijd tegen terreur. Ze zijn afgeschaft wegens groot succes. Resultaten? Meerdere doden en gewonden in kopstaartbotsingen in files op de E17 nabij de grenscontroles. Zucht.
Mijn cynisme stijgt ten top als de maatregelen lees over de financiële controles op vzw’s, ook al in de strijd tegen terrorisme. We hebben honderdduizenden vzw’s. Vooruit, veel succes ermee. Waar dat op uitdraait? Op meer paperasserij en controle die finaal niks zal opleveren. Terroristen zijn immers creatieve ondernemers die toch niet open en bloot gaan noteren waar hun geld vandaan komt? De goede kant (?) is dat er nieuwe ambtenaren nodig zullen zijn voor die controle. De kleine lokale vereniging zal wel de pineut zijn, De papierberg, of is het de harde schijf, wordt groter. De verspilde tijd evenzeer. Zucht. (meer…)

---

Schauvliege lijkt in niets op de nuttige, grijze muis die ze beweert te zijn

Ingediend op mei 11th, 2017 door bartcaron

“Joke Schauvliege noemt biologische landbouwers ‘keuterboerkes’ en valt Natuurpunt frontaal aan”. Toen deze spectaculaire kop gisterenmiddag als breaking news in mijn mailbox belandde, dacht ik: “OK, die titel zal wel een beetje overdreven zijn”. Dat gebeurt immers wel meer met schrikbarende hoofdingen.

Ditmaal bleek het echter een understatement. In haar interview met Dirk Draulans schoffeert de landbouwminister immers niet enkel de bioboeren, maar alle boeren. Schoffeert de natuurminister niet enkel Natuurpunt, maar iedereen die begaan is met natuur en milieu. En ze schoffeert en passant ook nog even regeringspartner N-VA, maar die laat ik gerust zelf hun verontwaardiging uiten.

Ja, verontwaardiging is het wel wat opborrelt bij het lezen van het grote interview. Een interview dat eigenlijk een punctuele oplijsting is van falend beleid, waarop de ene na de andere zwakke ontkenning volgt, een doorschuiven van verantwoordelijkheid, een apathisch schouderophalen. En onderweg slaat de minister wild om zich heen, naar alles en iedereen. Nee, ze lijkt in niets op de nuttige, grijze muis die ze beweert te zijn. Of toch zeker niet op de wijze grijze tekenfilmmuis Jerry. Veeleer lijkt ze op de kat Tom, breed gesticulerend, vermeend inventief, maar weinig doeltreffend. (meer…)

---

Massale burn-out dreigt in culturele sector, maar Gatz hoopt dat het zal koelen zonder blazen

Ingediend op mei 9th, 2017 door bartcaron

Een massale burn-out dreigt in de culturele sector, maar minister Gatz hoopt dat het zal koelen zonder blazen. Zelfs een recente, ontluisterende enquête van het Sociaal Fonds voor de Podiumkunsten wekt geen sense of urgency. Een nieuw VIA (Vlaams Intersectoraal Akkoord) dat de nodige zuurstof zou kunnen bieden, blijft voorlopig uit. En hoewel het vorige VIA afliep in 2015 lijkt de minister niet meteen van plan om spoed te zetten achter dat VIA5. Dat bleek uit een parlementaire vraag die ik deze week stelde.

Cultuurwerkers zijn een ras apart. En ik kan het weten. Dag na dag mag ik ze ontmoeten. De zogenaamde stakeholders die ik als beleidsmaker tegenkom, maar evengoed de mensen op de werkvloer die me ondersteunen als ik ergens ga spelen. Stuk voor stuk zijn het gedreven mensen, mannen en vrouwen die zichzelf wegcijferen omwille van het hogere (het hoogste?) goed, de Kunst.

Die gedrevenheid en het ongebreidelde engagement leiden echter tot zelfvernietiging. Zo blijkt uit een grootschalig onderzoek dat werd uitgevoerd door het Sociaal Fonds voor de Podiumkunsten. De goesting, motivatie en arbeidsvreugde liggen in de cultuursector een pak hoger dan in andere sectoren, maar tegelijk is er nergens meer nood aan rust en recuperatie. De werknemers in de podiumkunsten en de muziek gaan niet enkel helemaal tot aan het gaatje, ze gaan verder. (meer…)

---

‘VRT moet bekend maken hoeveel het voor de koers betaalt’

Ingediend op april 22nd, 2017 door bartcaron

Jan Walraven in Apache 22 april 2017

Met veel bombarie kondigde de openbare omroep (zie hun bericht hier) eind maart aan dat de Ronde van Vlaanderen en de andere koersen van Flanders Classics tot 2024 op Sporza te zien zullen zijn. Hoeveel de VRT daarvoor betaalt aan Flanders Classics, blijft echter een goed bewaard geheim. Vlaams Parlementslid Bart Caron (Groen) wil dat de VRT dat bedrag openbaar maakt.

De organisator zelf zegt voor de VRT te kiezen omwille van de ervaring met wielerwedstrijden. De komende jaren steekt de VRT productioneel zelfs nog een tandje bij om de koers “nog levendiger in de huiskamer te brengen”. Hoe diep de VRT in de buidel moet tasten voor het uitzenden van de Vlaamse wielerklassiekers, wilden Flanders Classics noch de VRT zelf bekend maken. Niet aan Apache, maar ook niet aan het Vlaams Parlement.

“Wij maken jaarlijks in ons jaarverslag een totaal bedrag van de voorraad sportuitzendrechten bekend. Maar de prijs van de uitzendrechten van individuele competities geven we niet vrij.” Dat kreeg Vlaams Parlementslid Bart Caron (Groen) te horen op zijn vraag waarom het bedrag van de uitzendrechten van Flanders Classics niet bekendgemaakt werd.

Bedrijfsgevoelig

‘De openbare omroep werkt met belastinggeld en de samenleving heeft het recht om te weten wat de VRT voor bepaalde sportwedstrijden over heeft’. Die totaalbedragen staan inderdaad in de jaarverslagen van de VRT. In 2013 had de VRT nog 40,2 miljoen euro sportrechten in voorraad, in 2012 was dat 33,7 miljoen euro. Uit het meest recente jaarverslag blijkt dat de openbare omroep in 2015 voor 9,8 miljoen euro nieuwe sportrechten kocht terwijl er 7,7 miljoen euro aan sportrechten werd opgebruikt. (meer…)

---

Lokaal cultuurbeleid, nu de vis verdronken is…

Ingediend op april 14th, 2017 door bartcaron

Het decreet lokaal cultuurbeleid is door de huidige regering afgeschaft, dus met akkoord van minister Sven Gatz. Of dat erg is? Blijkbaar niet, want de meerderheidspartijen steunden het, met op kop de partij die de meeste burgemeesters en schepenen van cultuur levert. De autonomie van de gemeenten werd heilig verklaard. En dus schoof het budget vanuit cultuur naar het Gemeentefonds. Dat betekent dat die Vlaamse overheid niet meer toeziet op de besteding ervan en dat de gemeenten er voortaan mee kunnen doen wat ze willen. Meer centen voor fietspaden en minder voor boekenaankoop, het kan perfect, en misschien is het nog legitiem ook. Dat moet de lokale politiek uitmaken. Minder medewerkers in het cultuurcentrum? Een lager werkingsbudget? Het kan. Dat is de prijs van lokale autonomie. De lokale politiek beslist.

Maar, is dat noodzakelijker wijze een probleem, Nee, als het stadsbestuur cultuurminded is, worden het cultuurcentrum, of de bibliotheek of de cultuurdienst er misschien beter van. De koppigheid van Stefan Tanghe in Oostende bewijst dat je ook een sterk draagvlak voor je cultuurcentrum kan maken, en er meer (de nodige) centen kan voor binnenrijven. Lokale schepenen kunnen zich niet meer verschuilen achter ‘het decreet’, ze moeten zelf hun nek uitsteken. Maar hier en daar dreigt wel een kaalslag. Al te vaak worden dergelijke instellingen het slachtoffer van politieke wissels, met bijhorende revanchegevoelens en afrekeningen. (meer…)

---

Waarom werden al die peren met overheidsgeld gedumpt. Antwoord: om de consument op kosten te jagen

Ingediend op april 4th, 2017 door bartcaron

---