Zeilschip Mercator

Ingediend op januari 23rd, 2006 door bartcaron

Schriftelijke vraag van Vlaams volksvertegenwoordiger Bart Caron aan de heer Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën en Begroting en Ruimtelijke Ordening over het ‘Zeilschip Mercator’

De Mercator werd gebouwd voor rekening van de Belgische Staat op de scheepswerf Ramage en Ferguson te Leith in Schotland en is tot op heden het enige zeilschip dat als monument is beschermd.

De Mercator is een barkentijn. Dit is een gemengd schip, de voor- of fokkemast voert razeilen, de grote mast en de bezaansmast zijn langsscheeps getuigd. Razeilen zijn bevestigd aan horizontale rond-houten die men ra’s noemt. Razeilen staan doorgaans dwarsscheeps, maar zij kunnen georiënteerd worden naar de richting van de wind, terwijl Schoener-zeilen in langsscheepse richting worden ge-voerd. Het schip heeft een bruto tonnenmaat van 778,86 ton en is voorzien van een hulpmotor van 500 PK, het heeft een lengte van 78,40 meter, een maximale breedte van 11,09 meter en een diepgang van 4,50 meter. De Mercator voerde normaal 15 zeilen met een totale oppervlakte van ongeveer 1.600 m². Door de aard van het tuig zeilde dit schip het best bij dwarswind. Bij gunstige wind kon de Mercator echter 13 knopen lopen.

In 1936 viel de Mercator de bijzondere eer te beurt het stoffelijk overschot van Pater Damiaan naar België over te brengen. In 1950 werd Mercator na grondige herstelling opnieuw in de vaart gebracht.

Een bijzonder hoofdstuk in de geschiedenis van het Belgisch schoolschip is dit der grote zeilkoersen, vermits de Mercator daar goede uitslagen wist te behalen. De deelnemende schepen waren van diverse grootte. Om een zo getrouw mogelijk klassement op te maken, was het bij dergelijke zeilkoersen noodzakelijk een handicapformule toe te passen. Het was precies deze handicap die de Mercator, al-hoewel in twee van de drie wedstrijden als eerste over de meet, in het zand deed bijten.

Eind jaren ’50 – begin jaren ’60 werd de Mercator ter beschikking gesteld van de daartoe speciaal op-gerichte VZW Mercator. Die kreeg de opdracht het schip in zijn oorspronkelijke staat te onderhouden, aan boord een tentoonstelling in te richten over de geschiedenis van het schip en van het maritiem onderwijs in ons land, en het open te stellen voor het publiek. Op 27 mei 1961 werd de Mercator opengesteld voor het publiek in Antwerpen, waar het gemeerd werd aan de ponton langs de linkeroe-ver. Sinds 1965 ligt de Mercator praktisch ononderbroken in Oostende, in het Mercatordok.

De Mercator werd dus gedurende bijna veertig jaar opengesteld voor bezoek en ook maximaal in zijn oorspronkelijke staat onderhouden door de goede zorgen van de VZW Mercator. In al die jaren werd geen overheidssteun ontvangen, zodat naast de kosten van personeel, sociale lasten, verzekering enzo-voort, ook alle onderhoud van het schip volledig ten laste was van de VZW.

Het is pas nadat het schip was overgegaan van de Belgische Staat naar het Vlaams Gewest dat de pro-cedure werd ingezet om het, rekening houdende met zijn historische waarde, te beschermen als mo-nument. Pas vanaf dat ogenblik konden dossiers worden opgesteld en aanvragen ingediend voor het verkrijgen van premies voor het uitvoeren van de grote restauratiewerken.

Sinds het jaar 2000 konden dan ook reeds belangrijke werken worden uitgevoerd aan de romp en de dekken van het schip en aan de elektrische inrichtingen, terwijl vier nieuwe reddingsboten werden gebouwd en nieuwe rondhouten werden geplaatst. Het schip beschikt nu ook over een volledig stel nieuwe zeilen.

Het algemeen onderhoud zal echter nog omvangrijke werken vereisen om aan de recente internationale technische en nautische eisen te voldoen, teneinde ook in de toekomst geregeld zeereizen te kunnen uitvoeren.

Maar net daar wringt het schoentje. De VZW Mercator krijgt te weinig geld om het schip op een be-hoorlijke manier te onderhouden. Daarenboven laat het tekort aan geld het schip niet toe om uit te varen en bijvoorbeeld deel te nemen aan internationale parades van zeilschepen zoals Cutty Sark Race of het jaarlijkse Sail.

1. Is de minister op de hoogte van de problemen van de VZW Mercator inzake het onderhoud van  het schip?

2. Zo ja, wat is de oorzaak van het geldtekort?

 Was de subsidie in het verleden wel voldoende om in het onderhoud van het schip te voorzien?

3. Wordt er onderzocht of er een extra tegemoetkoming kan komen, zodat de onderhoudswerken aan deze trots uit onze maritieme geschiedenis naar behoren kunnen worden uitgevoerd, waardoor het schip ook kan deelnemen aan belangrijke zeilevenementen?

Antwoord van minister Dirk Van Mechelen:

1. De problemen van de VZW Mercator zijn mij bekend. Eind december 2005 hebben mijn collega Vlaams minister Kris Peeters en ikzelf hierover trouwens een nota voorgelegd aan de Vlaamse regering.

2. Qua besteding van het beschikbare budget moeten, zoals steeds, keuzes worden gemaakt. Mede door het feit dat de jaarlijkse uitgave voor het dagelijkse onderhoud en beheer de subsidie overstijgt, buigt de Vlaamse regering zich over een ander beleid inzake beheer en exploitatie van het zeilschip.

3. Er wordt inderdaad gezocht naar alternatieven om de Mercator op een grondige wijze te onderhouden en te exploiteren. De Participatie Maatschappij Vlaanderen werd belast met de uitwerking van een PPS-formule via de NV Nautinvest. Het opnieuw zeewaardig maken van het zeilschip omvat echter meer facetten dan het louter financiële, maar ook hier heeft de Vlaamse regering de intentie om een oplossing uit te werken.