De feitelijke aanduiding van de ‘opgravende / onderzoekende instantie’ bij infrastructuurwerken

Ingediend op oktober 6th, 2005 door bartcaron

Vraag om uitleg van Vlaams volksvertegenwoordiger Bart Caron aan de heer Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën, Begroting en Ruimtelijke Ordening over de feitelijke aanduiding van de ‘opgravende / onderzoekende instantie’ bij infrastructuurwerken.

De heer Bart Caron:
Mijnheer de minister, dit is een vrij technische materie. In toepassing van artikel 127 van het decreet Ruimtelijke Ordening van 18 mei 1999 beschikt Monumenten en Landschappen inzake archeologie over een bindend adviesrecht op bouwvergunningen die worden ingediend wanneer de aanvrager een publiekrechtelijk persoon is of wanneer de aanvraag betrekking heeft op werken, handelingen of wijzigingen van algemeen belang. Door de toepassing van dit artikel zijn het aantal archeologische interventies in Vlaanderen de voorbije jaren gevoelig toegenomen. De Antwerpse Leien, het Sint-Pieters-plein in Gent, de Markt in Mechelen, de Verversdijk in Brugge en de Hopmarkt in Aalst zijn voorbeelden waar het archeologisch patrimonium werd behoed van een onherroepelijke vernietiging door infrastructuurwerken.

De feitelijke uitvoering van deze archeologische werken en diensten, in casu de opgravingen en de latere verwerking van gegevens, lijken echter minder gestructureerd te verlopen. In toepassing van artikel 6 van het decreet van 30 juni 1993 houdende bescherming van het archeologisch patrimonium zijn al deze opgravingen vergunningsplichtig. Op dit punt zijn er geen noemenswaardige problemen. De feitelijke toekenning of aanduiding van de opgravende of onderzoekende instantie bij dergelijke infrastructuurwerken verloopt echter minder duidelijk.

Dit is het gevolg van ideologische tegenstellingen binnen de Vlaamse archeologische gemeenschap zelf. Het is een zoektocht naar een soort beleid terzake dat in Vlaanderen in het verleden onvoldoende vorm heeft gekregen. Ik verwijs naar de discussies over de uitvoering van het verdrag van Malta.

Met betrekking tot de overheidsdiensten blijkt Vlaanderen over een zeer verscheiden landschap te beschikken. Sommige steden en provincies hebben zelf een archeologische dienst die dergelijke opdrachten uitvoert. Andere overheden hanteren de wet op de overheidsopdrachten en besteden deze opdrachten uit. Ook in het buitenland blijken er grote verschillen met betrekking tot de aanpak van dergelijke opdrachten te bestaan. In Nederland is de archeologie volledig geprivatiseerd. De overheid staat aan de rand en speelt slechts een sturende rol. In Vlaanderen zouden nog andere dan de reeds vermelde overheden exclusieve afspraken met het VIOE maken. Die afspraken zouden niet aan enige vorm van externe controle zijn onderworpen. Overheidsmiddelen zouden rechtstreeks aan dit instituut worden toegekend. Indien dit zou kloppen, vraag ik me af of dit een duurzame en wenselijke oplossing voor de toekomst is. Ik probeer me niet in de ideologische discussie te mengen. Ik duid enkel de knelpunten aan.

Blijkbaar worden archeologische opdrachthouders of onderzoekers op zeer verscheiden manieren benoemd. In het belang van de sector is dit niet aanbevelingswaardig. Naast een verankerde financiering van het bedreigde archeologische erfgoed, heeft de archeologische gemeenschap in Vlaanderen vooral nood aan coherentie en aan een eenvormige toepassing van de bestaande regels.

Ik verwijs in dit verband naar de Septemberverklaring van de Vlaamse Regering, waarin een geïntegreerde regelgeving is aangekondigd. Dit zou tot een grotere collegialiteit binnen deze op zich al kleine gemeenschap moeten leiden.

Daarom meneer de minister, wil ik u volgende vragen stellen:

1) Kloppen de door mij aangehaalde feiten of gaat het hier slechts om geruchten? Bestaan er daadwerkelijk formele of informele afspraken tussen de administratie Waterwegen en Zeewezen en het VIOE? 

2) Worden middelen uit de begroting Leefmilieu op basis van concrete dossiers en zonder externe controle of toepassing van de wet op de overheidsopdrachten aan het VIOE toegekend?
Zo ja, in welke mate is het rechtstreeks gunnen van die opdrachten aan en het onderhouden van exclusieve afspraken met het VIOE verenigbaar met de wet op de overheidsopdrachten? Kunnen universiteiten of priv