Verdrag van Malta

Ingediend op april 20th, 2005 door bartcaron

Actuele vraag van de heer Bart Caron tot de heer Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financin en Begroting en Ruimtelijke Ordening, over de omzetting van het Verdrag van Malta betreffende de bescherming van het archeologisch patrimonium in Vlaamse regelgeving

De heer Bart Caron: Dames en heren, mijnheer de minister, mijnheer de voorzitter, De Morgen titelde vorige week: Zelfs Azerbeidzjan ratificeerde het Verdrag van Malta. Dat was een belediging voor Vlaanderen en Belgi omdat wij de principes betreffende archeologie zoals opgenomen in het Verdrag van Malta, nog niet hebben vastgelegd in onze wetgeving.
Ik geef nog een ander citaat om het belang van de materie te illustreren. Het gaat slecht met de Vlaamse archeologie, godvergeten slecht, bedroevend, moedeloosmakend, ja zelfs lachwekkend slecht. Dat komt van archeoloog en auteur van De Plaag David Van Reybrouck op de persconferentie van het Forum voor Archeologie, een pas opgerichte vereniging. Woordvoerder, en professor aan de KU Leuven, Van Peer sprak zelfs van een boekverbranding en We breken musea af om in de plaats daarvan appartementsgebouwen op te richten. Dat is precies wat er vandaag met ons archeologisch patrimonium gebeurt.

Drie artikels uit het Verdrag van Malta hebben sterke betrekking op elke deelstaat die het al dan niet ondertekent. Ik geef een schets van de geschiedenis. Het verdrag zelf dateert van 1992. In 2001 is het door de Vlaamse Regering goedgekeurd, en in 2002 door de federale regering bevestigd. Vandaag is het nog steeds niet omgezet in Vlaamse decreetgeving.

Het eerste belangrijke artikel is artikel 4 dat pleit om zoveel mogelijk archeologisch erfgoed in situ te bewaren. Een ander artikel pleit ervoor om archeologen uitdrukkelijk en nauw bij de ruimtelijke planning te betrekken. Ik weet dat in deze richting wordt gewerkt in het kader van de erfgoedlandschappen, maar we hebben nog geen regelgeving. Een derde artikel pleit voor meer financile en materile middelen voor archeologisch onderzoek. Daarin wordt vooral verwezen naar het veroorzakersprincipe. Dat is het principe dat wie in de grond woelt, wie werken uitvoert, de kosten van het wetenschappelijk vooronderzoek moet helpen dragen. Vlaanderen kent heel veel druk op de grond. We leven dicht op elkaar. We hebben ook een ongelooflijke archeologische schat. Vlaanderen is al 150.000 jaar lang dichtbevolkt. Van de Neanderthalers tot nu en per 5 hectare is er naar schatting n waardevolle archeologische site. Ik heb dan ook maar n vraag, mijnheer de minister. Wanneer zult u het Verdrag van Malta omzetten in Vlaamse regelgeving?

Minister Dirk Van Mechelen: Voor wie niet zo vertrouwd is met de archeologie en de bescherming van dit onroerend erfgoed, wil ik even vermelden dat het verdrag van La Valetta en het verdrag van Malta hetzelfde zijn aangezien La Valetta in Malta ligt.
Wat de omzetting in Vlaamse regelgeving betreft, mijnheer Caron, wil ik u, als gewezen kabinetschef van de minister van Landschappen en Monumenten, erop wijzen dat Vlaanderen heeft ingestemd met dit verdrag op 12 oktober 2001. Dat verdrag is door de federale regering ondertekend op 30 januari 2002. Blijkbaar heeft Vlaanderen geaarzeld om het te implementeren in regelgeving.

Uw bezorgdheid over het onroerend erfgoed is een gemeenschappelijke bezorgdheid. Ik wil u dan ook verwijzen naar het Belgisch Staatsblad van 3 februari 2003 waar een zeer belangrijke beslissing is genomen, en dat was niet toevallig. Ik ben ervan overtuigd dat u dat via de IKWs bijzonder goed hebt opgevolgd. Daarbij hebben we de nieuwe procedure vastgesteld voor het plan-MER. Daarin moet rekening worden gehouden met de archeologische waarden. Alle effecten die zouden kunnen worden veroorzaakt op het archeologisch erfgoed moeten in het plan-MER in kaart worden gebracht. U was vorige donderdag ongetwijfeld verhinderd in de commissie Ruimtelijke Ordening toen mevrouw Hermans haar vraag heeft gesteld. Ik ben daar vrij uitvoerig op ingegaan. Ik heb toen het voorbeeld gegeven van het plan-MER dat is opgesteld in het kader van het Schelde-estuarium. In het plan-MER staat heel uitvoerig wat de archeologische waarden zijn en hoe men te werk moet gaan. Zo moet men bodemscans nemen en moet het register van de scheepswrakken archeologisch worden genventariseerd. Met andere woorden, wij zijn dus wel degelijk bezig met de omzetting van het verdrag in Vlaamse regelgeving. Als er nog iets moet worden geregeld, dan is dat het budgettaire aspect.
Tijdens de vorige legislatuur is het budget voor het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed met 55 percent gestegen tot een bedrag van 5,4 miljoen euro. Wanneer we het Verdrag van Malta willen omzetten in de praktijk, moeten we nagaan of er bijkomende financiering nodig is. In datzelfde verdrag wordt gepleit voor het inschrijven van het veroorzakersprincipe.

Bij de bespreking van de beleidsnota wordt gedurende vijf bladzijden aandacht besteed aan het Verdrag van Malta. Daarin wordt melding gemaakt van de mogelijkheid om de drie grote decreten over monumenten, landschappen en archeologie te bundelen en er de mechanismen voor de implementatie van het Verdrag van Malta in op te nemen. Mijn afdelingshoofd, die planoloog is van opleiding, zwaait natuurlijk de scepter op de afdeling Monumenten en Landschappen. Wij volgen met argusogen alle planologische processen om na te gaan of de nodige aandacht wordt besteed aan ons archeologisch patrimonium.
Het meest concrete voorbeeld vandaag is de voorbereiding van de tweede fase van de heraanleg van de Antwerpse Leien. We willen voorkomen dat we worden geconfronteerd met dezelfde moeilijkheden als bij de eerste fase en noodopgravingen moeten doen.
U kunt ervan op aan dat we met dit probleem bezig zijn.

De heer Bart Caron: Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord. Het Instituut voor het Archeologisch Patrimonium heeft een aantal groeiziektes gekend. De omvorming van de administratie naar het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed is mee oorzaak geweest van een aantal vertragingen in de ontwikkelingen van het beleid. De afgelopen jaren waren er ook financile problemen waardoor het groeipad niet kon worden uitgetekend.
Niettemin dank ik u voor het zeer constructieve antwoord. Ik ga ervan uit dat we straks kunnen samenwerken aan de vernieuwde regelgeving.