Kortrijks ambitieus cultuurbeleid?

Ingediend op juli 16th, 2013 door bartcaron

Sluit een erkend museum en erfgoedhuis

Het Cultuurbeleid van Kortrijk was tot vandaag onbestaande. Behalve het uitdelen van cadeaus aan vrienden – zie de steun aan ‘Kortrijk Vlaandert’  was het windstil. Nu steekt storm op. En de lijn is duidelijk: het zal een ambitieuze cultuurpolitiek zijn, maar dan wel een afbraakpolitiek.

Incroyable mais vrais. De stad Kortrijk zal het Broelmuseum sluiten en het gebouw verkopen, of liever in erfpacht geven a een oproep. En het Erfgoedhuis wordt te huur gezet. Het is een scrabeuze aanslag op het stedelijk cultuurpatrimonium. Daarbij wordt vooral het erfgoed hard aangepakt. De zogenaamde stadscoalitie heeft het duidelijk niet begrepen op cultuur, en zeker niet op erfgoed.

Dat het Broelmuseum als stadsmuseum een nieuwe aanpak nodig had, daar waren vele mensen het mee eens. De collectie mag opgeborgen worden in een depot … De museumgebouwen kunnen dan fungeren als polyvalente tentoonstellingsruimte op het Buda-eiland. De succesrijke tentoonstellingen rond bijv. Kunstwerkstede De Coene bewijzen dat dergelijke aanpak werkt en vele bezoekers aantrekt, ook en vooral van buiten Kortrijk. Het is daarenboven een prachtige gerestaureerde herenwoning met een tuin die als klein stadspark fungeert. Voor de Kortrijkzaan maar ook voor de toeristen gaat een belangrijke bezienswaardigheid ontoegankelijk.

Daarenboven wordt de uitbouw van het Buda-eiland als plek van kunst en cultuur zwaar gehypothekeerd. Er is de Budatoren, de Budascoop, de Budafabriek dat een mooi complement kon vinden in het (Buda)museum.

In dezelfde beslissing wordt de Budafabriek met de paardenstallen aangeduid als kunthalle. Klinkt ambitieus, maar is het helemaal niet. Daarmee wordt immers de missie van het Buda-eiland versmald. En het potentieel publiek verkleind. De stadscoalitie wilde toch een publieksvriendelijker Buda? Een kunsthalle is een vlag die vele ladingen kan dekken. De fabriek, de naam zegt het zelf, moet veeleer een plek zijn waar vooral zaken ‘gemaakt’ worden niet alleen kunst, maar ook andere nieuwe zaken.
Het Buda-eiland dreigt echter een ratatouille te worden, zonder helder profiel. Niemand zal verbaasd zijn als het binnen enkele jaren ook onder vuur zal komen te liggen. Afbraakpolitiek. Zonder visie, zonder perspectief.

Er wordt wel verder gebouwd aan een nieuw Vlasmuseum. Een opluchting? Met welk concept? Het wordt vandaag omgedoopt tot museum aan de Leie waarin het vlas een prominente plaats krijgt. Het krijgt veeleer een toeristische, dan een cultuurhistorische invulling. On verra.

Het derde museum, eigenlijk een bezoekerscentrum rond 1302, dat al van dag 1 de verwachtingen niet kon inlossen, blijft en wordt een stadsmuseum. Die optie is wel verdedigbaar. De invulling rond 1302 was te smal.

En dan is er het Erfgoedhuis. Het is eveneens een prachtig historische gebouw. Dat wordt verhuurd. Nog een troef minder voor Kortrijk. Het huis werd vorig jaar minder gebruikt omdat het Rijksarchief door verbouwingen uitweek. Maar het had een belangrijke functie voor erfgoedverenigingen, was een aanspreekpunt voor verzamelaars, mensen met collecties die er de medewerkers van de Erfgoedcel konden aanspreken.

Dat de stad Kortrijk teveel eigen gebouwen heeft, is juist. Maar het getuigt van verregaand cynisme, en totaal gebrek aan ambitie op cultureel vlak, om net twee van de mooiste gebouwen, met een culturele invulling, af te stoten.

Daarenboven dreigt de stad Kortrijk nog een pak Vlaamse en provinciale subsidies kwijt te spelen. Het Broelmuseum en de erfgoedcel zijn jaarlijks gesubsidieerd voor zowat 280.000 euro. Heeft de stad dit over het hoofd gezien? Als Vlaams volksvertegenwoordiger vraag ik me af hoeveel zin het nog heeft steden met musea en erfgoedcellen te subsidiëren?

En de stadscoalitie die zo graag pronkt met het raadplegen van de bevolking, heeft dit (uiteraard) verzuimd. Zelfs de bestuurders van de vzw musea vallen compleet uit de lucht. En ook de medewerkers, van wie de toekomst hoogst onzeker is, kregen duidelijk zwijgverbod.

Bijlage

Rapport Prof. De Brabandere en intendant Wim Van Severen

Prof. Guido Debrandere schreef in zijn audit over de Kortrijkse musea (2007) het volgende voorstel tot hervorming. Hij opteert voor drie erkende stedelijke musea die overkoepeld worden door één vzw:
Broelmuseum: educatief geörienteerd museum voor beeldende kunsten (16de tot 21ste eeuw);
Vlasmuseum: over 20 eeuwen vlas, met zonder typische kant- en linnenbenadering.
Het 11 juli-museum voor cultuur en identiteit: verhaal van 11 juli en presentatie van andere ‘gevallen’ waar de actuele betekenis van de relatie tussen identiteit en subcultuur wordt aangetoond. Over hele gebouwencomplex (dormitorium) en uit te breiden met Gravenkapel en ontwijde O.L.V.-kerk.

In mijn reactie (in de gemeenteraad) maakte ik hierover de volgende bedenkingen:
Primo. Is het uitbouwen van het Broelmuseum rond beeldende kunst wel haalbaar? De Kortrijkse collectie is daarvoor niet kwalitatief genoeg, het budget om ze uit te bouwen niet aanwezig (…)
Secundo. Het 11 juli-museum voor cultuur en identiteit. Dit moet een verhaal worden van 11 juli en andere ‘gevallen’ die de relatie tussen identiteit en subcultuur tonen. Wat moet ik me daar bij voorstellen? Tertio. Het Vlasmuseum. Omwille van zijn thematische gerichtheid en duidelijkheid van onderwerp is het uniek in Europa. Dat is niet het geval voor het kant- en linnengedeelte;

Intendant Wim Van Severen, die zich baseerde op een rapport van Jan Callebaut, koos in zijn rapport (2012)uitdrukkelijk voor een nieuw Vlasmuseum met de volgende missie:
“Het Vlasmuseum is een regionaal erkend museum dat Belgisch vlaserfgoed van de middeleeuwen tot vandaag verzamelt, bewaart, onderzoekt en toont volgens de ICOM-standaarden. Het Vlasmuseum is een
streekmuseum dat via een doorgedreven publiekswerking de streekbewoners wil betrekken bij het museum én via samen-werking met andere culturele en toeristische actoren recreatieve en MICE toeristen naar de Leiestreek wil brengen. Het Vlasmuseum trekt hierbij de kaart van reconversie, ondernemerschap en vakmanschap voor de regio. Het DNA-verhaal van het vlas staat centraal, met referenties naar de bredere textielsector waar wenselijk. In de periode 2015-2020 zet het Vlasmuseum zich internationaal op de kaart door zich enerzijds te ontwikkelen als internationale vlasexpert en anderzijds door een buitenlands publiek aan te boren met zijn sterke textielcollectie.”

Voor het Broelmuseum koos Van Severen als volgt:
• Kunst blijft centraal staan in het Broelmuseum
• ‘Kunst uit regio Kortrijk’ is onvoldoende als trigger, maar is wel het gemeenschappelijke aan de collectie beeldende en toegepaste kunst, die helaas niet voldoende onderscheidend is.
• ‘Broel’ blijft niettemin een museum; een ‘kunsthal’ zonder collectie is geen optie.
• Het Broelmuseum is binnen de Budaconstellatie de enige speler die geldt als ‘geheugen van het eiland’. Dat impliceert het conserveren van de actuele creatie voor de toekomst en op die manier gaandeweg de opbouw van een veel relevantere collectie.
• Er zijn sterke collectioneurs in regio (zowel vroeger als nu); wij laten hen de dialoog aangaan van hùn collectie met die van het museum.
• De traditionele historische opbouw van de collectie wordt hoe dan ook verlaten, om plaats te maken voor thematische opbouw met wisselend karakter.
• Het Broelmuseum is de expertisepool en motor van tentoonstellingen rond beeldende kunst binnen de directie cultuur in het algemeen en op het Buda-eiland in het bijzonder.

Over 1302 schreef hij het volgende:
Afzien van erkenning als museum van regionaal belang:
• Inzetten als presentatieplaats voor historisch Kortrijk
• Werk voor scholen / jongeren als prioritair publiek
• Op termijn: werking verruimern naar ‘identiteit’, op een publieksverruimende manier.

Ik reageerde op dit deel van zijn rapport met de volgende bedenking:
“De keuzes m.b.t. de musea zijn niet scherp genoeg gemaakt, de ambitie voor elk van de musea is niet scherp en ambitieus genoeg.”