Uittredingsvergoedingen burgemeesters en schepenen?

Ingediend op september 13th, 2011 door bartcaron

En wanneer de herwaardering van de gemeenteraad?

De Vlaamse regering wil een uittredingsvergoeding invoeren voor burgemeesters en schepenen. Dat stond al in het Witboek over de interne Vlaamse staatshervorming en werd nu beslist. Wij kunnen ons achter dit voorstel scharen. Immers, lokale uitvoerende mandatarissen hebben geen enkel sociaal vangnet als ze niet ‘herverkozen worden. En het kan de aantrekkelijkheid van de lokale politiek verhogen. Ja dus, voor zover de uitwassen die vandaag bij de parlementsleden voorkomen, niet herhaald worden.

Maar toch wringen er nog behoorlijk veel verschillende schoentjes. Het voorstel klinkt goed, maar pakt maar een beperkt deel van de problemen aan, namelijk dat van de burgemeesters en schepenen. Daar staat het Vlaams parlement wel voor open, het zit vol met schepenen en burgemeesters. Fijn dat ze hun collega’s die geen parlementair mandaat hebben, zo willen steunen (sic).

Maar fundamenteler, en dubbel jammer, is dat er voor de gemeenteraadsleden die geen schepen of burgemeester zijn geen oplossingen worden voorgesteld. Daar zit de kern van het probleem. De gemeenteraad heeft zwaar aan belang ingeboet door de toenemende macht van de uitvoerende organen en door de talrijke afspiegelingscolleges. Met dit laatste bedoel ik het feit dat veel colleges een samenstelling hebben die overeenkomt met de Vlaams en/of de federale meerderheid, wat goed uitkomt om Vlaamse subsidies, bijvoorbeeld voor grote openbare werken, naar hun stad te irrigeren. Het belang van het lokaal bestuur taant, mede omdat Vlaanderen al decennia lang een Jozef II-bestuur voert. Duizenden regeltjes versmachten de lokale beleidsruimte en blokken politieke keuzes af.

Terug naar de raad. Te weinig mensen voelen zich aangetrokken tot deze functie van raadslid. Logisch, de bevoegdheden en de werking van de gemeenteraden zijn uitgehold. De gemeenteraad verdient een stevige herwaardering. Daarbij hoort een behoorlijke vergoeding, een ondersteuning van het fractiewerk met eigen personeel, meer mogelijkheden om werk en politiek te combineren, meer vormingsmogelijkheden, en ook een kleine uittredingsvergoeding voor wie niet meer verkozen is. Deze maatregelen worden best bepaald in verhouding tot de grootte van de stad of gemeente. Gemeenteraadslid zijn in Gent of Antwerpen is een arbeidsintensieve opdracht, die veel tijd en inzet vergt. Een raadslid kan de complexiteit van het lokaal besturen niet meer vatten zoals de vrijwilliger van een eeuw geleden. Willen we goede raadsleden? Dan is het noodzakelijk te investeren in inhoudelijke en materiële ondersteuning en in een betere verloning. In de grote steden kan dat tot een halftijdse job uitgroeien. Maar ook in kleine gemeenten is de complexiteit groot en ondersteuning nodig. De verloning en de uittreding moeten veel beter worden geregeld!
Inhoudelijk moet deze functie geherwaardeerd worden. De raad is veelal verworden tot een stemmachine van de meerderheid; goed wetende dat alle beslissingen eigenlijk al lang genomen zijn, dat er van de leden van de meerderheid vooral verwacht wordt dat ze zwijgen en ja-knikken, willen ze zelf ooit schepen worden. Want dat is vandaag helaas de feitelijke rol van de gemeenteraad: wachtkamer voor de sprong hoger op.

Herwaarderen is ook een sterkere inhoudelijke betrokkenheid, betere informatieverstrekking, garanties op grondig debat, exclusieve toewijzing aan de raad van beslissingen over strategische kwesties … Daarnaast zouden de raadsleden een belangrijke rol kunnen spelen in participatie-initiatieven in steden en gemeenten, als brugfiguren tussen de burger en de colleges van burgemeester en schepenen.

Nog dit over de schepenen en burgemeesters: zij worden, net zo min als ministers, rechtstreeks aangeduid door de kiezer, maar door hun partij. Als zij hun mandaat beëindigen zouden zij, aldus minister Geert Bourgeois recht hebben op zo’n vergoeding. Dat is terecht voor zover die beëindiging noodgedwongen gebeurt. Maar het moet niet gelden als mandatarissen vrijwillig stoppen, net zo min als voor parlementairen. Dat is ook niet geval voor gewone werknemers. Het ware goed dat de politieke klasse zich zou spiegelen aan (de meerderheid van) haar kiezers.

Mag ik even stellen wat we eigenlijk weten: het lokale bestuursniveau is het belangrijkste! Het verdient waardering en ondersteuning. In die zin is het moedig van Jean-Michel Javaux (Ecolo) die ook burgemeester is van de Waalse gemeente Amay dat hij zijn gemeenteraad liet voorgaan op het federale onderhandelingen. Daar komt het blijkbaar toch niet op een dag min of meer. Nogal wat kranten hebben er vandaag plezier in, ja maken een karikatuur van de man. Van mij krijgt hij een gelukwensen voor zijn moed en doorzettingsvermogen. Natuurlijk is ‘s lands belang ondergeschikt aan het dorpsbestuur van Amay. Als symbool kan het tellen. En daarenboven, het ligt niet aan Javaux dat het land niet aan een nieuwe bestuurploeg geraakt, nietwaar?

Tenslotte, als we de gemeenteraden zouden herwaarderen, dan kunnen we het statuut van de raadsleden en schepenen misschien evenwijdig ontwikkelen met dat van nationale politieke mandaten. Dat zal cumuleren en jobhoppen ook tegengaan, en dat is nodig voor een hoge kwaliteit van bestuur. Of nog straffer: moet de Vlaamse overheid dat weer als een keizer-koster vanuit Brussel regelen? Kunnen de gemeenten dat eigenlijk zelf niet, ervan uitgaande dat ze dat zouden mogen doen van Vlaanderens Binnenlandminister.