Frituren, werelderfgoed? Symbool van Vlaamse identiteit?

Ingediend op maart 2nd, 2011 door bartcaron

Ik laaf me graag aan marginaliteiten. Gisteren stond er één artikel in de krant, dat meteen mijn aandacht trok: “frituuruitbaters pleiten voor erkenning als werelderfgoed”, omkaderd met negen foto’s van de meest kitcherige frituren die we in ons schamel landje bezitten.
Fantastisch toch: de Oer-Vlaamsche koterij verheven tot norm, tot roemrucht verleden, tot te koesteren erfgoed. Minister Bourgeois moet dringend uit zijn kot komen om gans die handel te beschermen. Al durf ik te vermoeden dat hij er een dermate ascetische levenswandel op nahoudt, dat hij geen vast kot heeft; geheel in tegenstelling tot zijn meer Bourgondisch ogende partijvoorzitter.
Bourgondisch, het epitheton ornans waarmee wij Vlamingen ons onderscheiden van die gestrenge Hollanders. Toegegeven, ook boven de Moerdijk kan je, naast het broodje-kroket-uit-de-muur, wel eens aan een patatje raken, maar dan spreken we al snel van voorgebakken diepvriesfrieten met zoete mayonaise, verkocht in een rijtjespand dat er niet uitspringt. Nee, geef mij maar die authentieke Vlaamse frietkoten. Gammele caravans zonder wielen, tuinhuisjes die doorheen de jaren uitbreidden tot tuinhuisjes met uitbreidingen. Oervlaamse krakkemikkigheid troef

Eilaas, wat blijkt uit het artikel: ook in Wallonië blijken er frituren te bestaan, die bovendien sterke gelijkenissen vertonen met ons erfgoed. En in Wallonië spreken ze Frans (net als in Bourgondië trouwens, doch dit terzijde). Kortom: onze Vlaamse frietkoten zijn Belgisch. Bestaat er dan toch nog zoiets als Belgische cultuur? Vormen, naast het vorstenhuis, Eddy Merckx, Raymond Goethals en de nationale voetbalploeg (die van Mexico ’82), de frituren de essentie van de Belgische identiteit? Benieuw wat dat de trouwste klant van ’t Draakske daar van vindt.

Hoe dan ook: Het is klaar als een klontje dat we het verheffen van onze frietkoten en frietcultuur tot Unesco werelderfgoed op onze buik mogen schrijven. Tegen dat alle deelregeringen hierover een eensgezind compromis hebben bereikt, is de laatste barak al kompleet weggeroest, ingesijpeld tot het grondwater en mogelijkerwijs zelfs al gebotteld tot mineraalwater van Spa of Ordal. Idealiter verwerkt tot Westvleteren of Orval.
Verdwijnen zullen ze. Hoe talrijk zijn immers niet de burgervaders die de frietkoten weg willen uit hun straatbeeld, bezeten als ze zijn door properheid. Niet te verwarren met schoonheid, esthetiek. Dat is zo hun ding niet, maar echte properheid, zoals in het wieden van onkruidjes op nauwelijks gebruikte voetpaden of de aanplanting in geometrische motiefjes van gele en oranje stinkertjes als openbaar groen. De regulitis als symptoom van uit de hand gelopen hygiëne. Een omgebouwde, walmende caravan strookt niet met het gedroomde stadsgezicht.
Blijft de vraag of ik het erg zou vinden mochten ze verdwijnen. Awel, ik worstel met een paradox. Enerzijds zijn het natuurlijk walgelijke gedrochten die beter vakkundig kunnen gerecycleerd worden, als eufemisme voor proper opgekuist. Anderzijds blijken ze onmiskenbaar een deel van onze cultuur te zijn. Of het nu Belgische, Vlaamse of, voor mijn part Markse cultuur is, je m’en fou. Maar cultuur zijn ze, in hun meest rudimentaire vorm geven ze gestalte aan een samenleving. In al hun lelijkheid zijn ze gemeenschapsvormend, brengen ze mensen samen. Laagdrempelig. De arbeiders springen er na hun shift van de fiets om weer krachten op te doen, Sjieke dames klauteren er uit hun SUV omdat ze een hekel hebben aan frietwalmen in hun design-keuken, partijvoorzitters springen er binnen voor een snelle hap na een rondje bilaterale onderhandelingen.

Officiële bescherming van dit onmiskenbare erfgoed zit er niet in, maar mogen we desalniettemin hopen op enig respect en mededogen. Laten we koesteren wat ons bindt, ongeacht of het nu ‘ons Belgen’, ‘ons Vlamingen’ of ‘ons Markenaars’ is. Of ‘ons Bourgondiërs…
Ik heb er goeie hoop op. Eens, na de verkiezingen van 2012, alle steden en gemeenten geregeerd worden door een alliantie van nieuwe Vlamingen, zal er van hogerhand vast een ordonnantie komen die quota oplegt voor frituren in het straatbeeld. Heuse investeringsfondsen voor de restauratie van frietvoorzieningen worden in het leven geroepen. Dit, plus de dringende aanmaning om voortaan enkel nog te afficheren in het Vlaams.

Voortaan schrijven we frikadellen en niet meer frikandellen. Eindelijk gedaan met de meest voorkomende taalfout in ons taalgebied.