bartcaron.be

Verdun of Ieper, dat unheimliche gevoel

Ingediend op oktober 19th, 2010 door bartcaron

Steeds meer mensen geraken in de ban van de herdenking van 14-18. Straks is het 100 jaar geleden. Moeten we nu de eerste moderne oorlog herdenken in een tijdperk waar er nooit zoveel conflicten waren op de wereld? Heeft de mensheid nog geen lessen getrokken? Zou je durven denken …
Ik was twee dagen in Verdun. Naast de Somme en onze eigen Westhoek een andere grote wonde veroorzaakt door die verdomde oorlog. Samen met het Vlaams Vredesinsituut en met enkele collega’s uit het Vlaams parlement. Op studiereis, een soort schoolreis voor grote mensen is dat. Welke indruk kan Verdun maken? Om er te zien hoe zij met hun oorlogverleden omgaan, met hun erfgoed. Hoe belangrijk zijn de miljoenen doden en gewonden?

Ik durf de vraag niet meer te beantwoorden. Wie ginds gaat, vertrekt terug naar huis met dat unheimliche gevoel dat je ook overvalt als je Tyne Cot of het museum In Flanders Fields bezoekt. Het is verdomd moeilijk te beschrijven. Ik probeer het straks. Maar ik wil toch eerst kwijt dat ik geen ander gewaarwording krijg als ik op een Frans kerkhof, een Amerikaans, een Brits of een Duits oorlogskerkhof kom. Ze zijn telkens anders, zo verschillend als hun cultuur en dat wordt altijd uitgedrukt in de funeraire cultuur. De Fransen zijn sober, met betonnen kruisjes en weinig meer, hooguit een rozelaar of een horensia ervoor. De Amerikanen zijn eerder pompeus, grote gedenktekens en memorialen zodat we niet zouden vergeten dat ze Verdun en de Argonne hebben bevrijd. De Britten zijn ginds niet geweest, maar zijn wel bij ons heel aanwezig, met mooie grafstenen in Portlandsteen of een soort marmer, op een met de nagelknipper verzorgd gazon, omkaderd door elementen die steeds verwijzen naar een ver verleden. Het Britse imperium vergelijkt zichzelf graag met de klassieke oudheid. De Duitsers zijn sober, uiteraard zou je moeten zeggen. Dat hoort immers zo voor een verliezer. De namen staan op lage, bijna niet boven de grond uitkomende Belgische granietplaten. Daardoor krijg je een open vlakte, impressionant, met enkele stenen kruisen en ruisende bomen. Het zijn meestal massagraven van soldaten die er na de oorlog zijn samengebracht. Ik mijn eigen dorp, Marke, een deelgemeente van Kortrijk, ligt nog een restant van het originele Duitse kerkhof dat was in gericht in de buurt van het lazaret (zie foto).

imageHoe dan ook, na elk bezoek overvalt mij een soort verstilling, een gevoel bij die mensen te horen en toch weer niet. Vreemd. Ik relativeer alle andere kleine problemen in het leven, zeker de politiek. Wat kan mensen zover drijven dat ze elkaar georganiseerd uitmoorden? Militaire strategie heet dat dan. Tot en met de eerste oorlog waren het vooral oorlogen waarbij soldaten stierven, in alle eeuwen daarvoor zeker. Maar sindsdien zijn oorlogen niet eens meer een kwestie van terreinwinst. Als je ziet hoe je men met bombardementen en beschietingen hele steden kan treffen, tot en met verwoesten, terwijl de soldaten in hun tuigen ongedeerd blijven. De oorlogen treffen steeds meer burgers, en steeds minder militairen. Afghanistan, Irak, Congo zijn al te droevige voorbeelden.

Nee, we leren het duidelijk niet. Ook al die museologen, die documentalisten, die historici die dagelijks bezig zijn met die periode, hebben het nog niet echt door. De uitzonderingen bevestigen de regel, en voor hen de grootste waardering, maar zeker in en om Verdun is er nog een lange weg af te leggen. De meesten vatten de oorlog nog steeds in documentatie, in databases en collecties van voorwerpen. Een oorlog in cijfers en statistieken vatten ontmenselijkt en abstraheert die oorlog, en vergoelijkt die daar zelfs door. We worden alvast niet meer geconfronteerd met werkelijk leed en verlies. En het is zo lang geleden …

Het gaat zo ver dat de winnaars en de verliezers inwisselbaar zijn, zeker na een eeuw. Die Franse patriottisten vergoelijken uiteraard hun rol. Maar ook zij stuurden de gewone soldaten als kanonnenvlees de loopgraven in. Ter meerdere eer en glorie van La France. Idem voor de Britten, zoals bij de slag van Passendale. En mogen zij hun vaderland dan niet verdedigen, vraagt u zich misschien af? Natuurlijk, maar niet elke defensieve slag is zo nobel bedoeld, laat staan verlopen …
Er zijn geen goede oorlogen.

Ingediend onder mijn gedacht Reacties uitgeschakeld voor Verdun of Ieper, dat unheimliche gevoel

boek

Klik hier om het boek te downloaden


'Vanop de Frontlijn, Reflecties op het Vlaamse Cultuurbeleid' - Bart Caron en Guy Redig, Uitgeverij Vrijdag, april 2019




Bart Caron met contrabas (foto: Viviane Decock)

 

Nieuws

Vlaams parlementslid Bart Caron (Groen) stopt met actieve politiek

We moeten af van ‘middeleeuwse’ overdracht van jachtrechten

Alternatieven voor dierproeven

Het ‘kleine’ parlementaire werk. Recente voorbeelden: Geluidshinder kusttram – Hakhoutbeheer – Restauratiepremies Onroerend Erfgoed – Beschermde landschappen

Ketnet wil zender voor allerkleinsten, “Legitieme vraag en begrijpelijke ambitie”

Gereglementeerde boekenprijs unaniem goedgekeurd door Vlaams parlement

Wat liep er fout met de bescherming Villa Slabbinck? (Brugge)

Groen verwelkomt Bellegemse windmolens, maar vraagt ‘windplan’ voor regio Kortrijk

Groen wil geen sloop hoekhuis Kasteelkaai-Belfaststraat.
Hoog tijd voor een Kortrijkse visie op erfgoed!

Woede van boeren terecht, maar alleen ander landbouwmodel geeft boeren een zekere toekomst.

Provinciebestuur W-Vl verliest vele (culturele) instellingen

Bart Caron : “Overdracht cultuurbevoegdheden provincies is een wangedrocht !”

Leve Mest-Vlaanderen

Nog geen bescherming poldergraslanden

Nog redders aan de kust?

Brugge weert plooifiets uit overheidsgebouwen

De Leie of het Kanaal naar Roeselare: Groen wil meer binnenvaart

Kortrijk Airport, milieuvergunning aangepast?

Wanneer faire prijzen voor landbouwproducten?

Kortrijk heeft de bus gemist

Burgerkabinet ontslaat Gatz niet van plicht om al bestaande inspraak te versterken

Steeds meer monumenten wachten op broodnodig onderhoud. Ondertussen verkrotten ze

Freya Piryns voorgedragen als vertegenwoordiger in de Raad van Bestuur van de VRT

Regering krimpt beloofde natuurgebieden langs de Leie sterk in

Bruggen in Kortrijk, werkende verlichting op de fietspaden is een brug te ver…

LAR-zuid, woordbreuk van de stadscoalitie

Informatie, diverse sporten en cultuur moeten prioriteit VRT blijven

‘Gemeenteraad is wachtzaal voor wie schepenambt wil’

Persmededeling: Groen maakt werk van versterking West-Vlaamse open ruimte.

Persbericht: 5 Groene werven voor een impuls in West-Vlaanderen.