De foute strategie van de landbouw

Ingediend op juli 13th, 2015 door bartcaron

Vandaag in De Standaard (13 Jul. 2015)

26 eurocent. Dat is wat een Vlaamse boer kreeg voor een liter melk in mei. Maar het kostte hem 32 eurocent om die liter te produceren. Tegelijk voert de Vlaamse agro-industrie soja in vanuit Brazilië, produceert er hier industrieel vlees mee, om het vlees dan naar Japan of Zuid-Korea uit te voeren.

Er zit duidelijk iets scheef in de landbouwsector.
Naar de reden moeten we niet lang zoeken. De opeenvolgende CD&V-ministers promoten al jaren een landbouw gericht op export. De Vlaamse regering van Geert Bourgeois (N-VA) trekt die strategie volop door. Tegelijk evolueerde de Boerenbond van een boerenvakbond naar een geïntegreerde voedsel- en grondstoffenholding met veel politieke én economische macht.

Door dat exportmodel veranderden de familiale boerderijen in een grootschalige exportmachine. Een hallucinante 87 procent van het vlees dat we in Vlaanderen produceren, wordt uitgevoerd.

Onze landbouwers zijn het eerste slachtoffer van dat exportbeleid. Groei door schaalvergroting was voor hen de enige uitweg voor de groeiende leveranciersschulden en slechte prijzen. Ze moesten steeds meer koeien aankopen om met zulke lage prijzen toch hun brood te verdienen. Hun gemiddeld aantal koeien steeg van 45 tot 61 tussen 2006 en 2013.

Miljoenenleningen

De totale veestapel van varkens en koeien nam almaar toe. Maar om de extra stallingen en materiaal te betalen moesten de boeren dure miljoenenleningen afsluiten. De agro-industrie nam een hypotheek op het bedrijf en als de boer er daarna niet in slaagde om zijn rekeningen te betalen, nam de agro-industrie het bedrijf over. De boeren werden dan werknemer in dienst van hun financierders.

Gevolg: in 15 jaar tijd stopten vier op de tien Vlaamse boeren met hun bedrijf. Een koude sanering van de landbouwsector. Het verlies van 6 cent per liter melk maakt dat een gemiddeld melkveebedrijf dit jaar 27.000 euro verliest. En dan heeft de boer nog niet eens een loon gekregen voor zijn werk. Het is ironisch dat net de Europese boer zo onzeker is over zijn dagelijks brood.

Het Vlaamse milieu en de gezondheid zijn het tweede slachtoffer van dit exportmodel: de tonnen mest sijpelen door in onze Vlaamse rivieren. Onze gronden en rivieren werden de vervuilde fabrieksvloer van de internationale industrie. In die mate dat geen enkele Vlaamse rivier proper genoeg is om de Europese norm te halen.

Wie was dan wel de winnaar van dit systeem? De door de Boerenbond gepropageerde industrielandbouw, die bulkproducten voor de export produceert tegen de laagste prijzen. In zo’n landbouwmodel worden boeren gedegradeerd tot dagloners in dienst van veevoedergiganten, slachthuizen en zadenproducenten.

Vlaanderen verdient beter dan de vervuilde fabrieksvloer te zijn van een internationale miljardenindustrie. Wij geloven in een model met veel meer onafhankelijke, fiere familiale boerderijen die voedsel maken voor de mensen dichtbij. Dat model is kleinschaliger, moderner en zet hoofdzakelijk in op een korte keten met typische producten van bij ons. De Vlaamse boeren en consumenten wonen dicht bij elkaar. Die korte keten met minder tussenschakels biedt dus enorme opportuniteiten. Net als de teelt van witloof, asperges, aardbeien, appels en peren. De consument wint erbij: hij heeft smakelijke producten en weet waar ze vandaan komen.

We zien al de eerste successen: boerenmarkten, echte en virtuele, vormen een stabiele vorm van inkomen voor de boeren. De uitdaging waar burgers, boeren en politici voor staan is hoe we op basis hiervan een leefbaar economisch model voor een hele sector maken.

Op dit punt verschillen we grondig van mening met de Vlaamse regering, en helaas dus ook met de Boerenbond. Helaas, want we zouden willen dat het anders was. Daarom zoeken we hierover ook voortdurend de dialoog op met de Boerenbond, met als doel dat uit die dialoog een economisch model komt dat voor veel boeren een onafhankelijke en leefbare broodwinning biedt.

Bart Caron en Bart Staes