Verdrag over archeologie 18 jaar spoorloos …

Ingediend op juni 3rd, 2010 door bartcaron

Ik wil het even hebben over een onderwerp dat niet populair is, over archeologie. Vorige woensdag ging het in het Vlaams parlement (even) over archeologie. We stemden een decreet waarmee Vlaanderen het Europees verdrag inzake de bescherming van het archeologisch erfgoed ratificeert, zoals dat heet. Het ongelooflijke is dat dit verdrag werd opgemaakt in Valletta op 16 januari 1992. U leest het goed: 1992.
Ik weet niet of een tekst van 18 jaar oud als een archeologische vondst zou kunnen beschouwd worden. Ik denk dat dit verdrag daar langzamerhand wel toe behoort. Een generatie lang heeft het geduurd voor Vlaanderen vond dat het zich moest inschrijven in de Europese evolutie. Ik ben daarom blij dat de diensten van minister Bourgeois, in het bijzonder het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE), die tekst nog hebben teruggevonden. Het verdrag beoogt het behoud en de bescherming van het archeologisch erfgoed in Europa dat van wezenlijk belang is voor de kennis van de geschiedenis van de mensheid. Zo staat het in de tekst. Het klinkt gezwollen, maar het is wel correct.
Reeds tijdens de vorige legislatuur heb ik twee vragen over dit thema gesteld. Ik ben één van die vier of vijf mensen in het Vlaams Parlement die de aandacht voor het erfgoed gaande houden en die wisten dat het verdrag van Valletta hier nog niet was geratificeerd.
Het is minstens bevreemdend, maar vooral een beetje schandalig dat het zo lang heeft geduurd. Vlaanderen is een van de laatste entiteiten in Europa die dit akkoord nog moest goedkeuren. Oef, eindelijk komt het ervan.

Maar misschien ligt de grond van de zaak wel in de relatief kleine aandacht die er bij ons is voor archeologie. Het kwam al moeizaam tot stand. Vlaanderen is traag, met horten en stoten, tot een beleid gekomen. Zij die deze thematiek volgen, kennen de voorgeschiedenis. De oprichting van het Instituut voor het Archeologisch Patrimonium (IAP) en de overgang naar het VIOE is moeilijk tot stand gekomen. Wat wil je? In Vlaanderen is er geen denderende belangstelling voor archeologie. En als er dan eens interessante vondsten zouden kunnen zijn, beginnen de meesten te klagen over de hinder bij bouw- of openbare werken. Och, de meesten willen die lastige archeologie liever niet in de buurt.

Ik vind archeologie zeer nodig, zeer nuttig en zeer interessant. En daarom is dit verdrag zo belangrijk. Het behandelt de band tussen archeologie en ruimtelijke ordening, bestrijdt de illegale handel in vondsten, de illegale opgravingen, zet krijtlijnen uit voor de bewaring van erfgoed en de financiering van het archeologisch onderzoek. Vlaanderen moet in de internationale stroom, zij het in de verre slipstream, van de zorg voor archeologische vondsten meevaren.
Maar eigenlijk pas nu begint het werk. Onze bestaande regelgeving is sterk verouderd en moet dringend aangepast worden aan dat Verdrag van La Valletta. Bijvoorbeeld het belangrijke veroorzakersprincipe (de zorgplicht). Wie schade aan archeologisch patrimonium veroorzaakt, moet daar ook voor opdraaien. Men kan niet elke toevallige vondst en kost in de schoenen van iedereen schuiven. Er moet gezorgd worden voor een globale, een soort solidaire regeling, waarbij niet één aannemer of bouwheer wordt gestraft, maar waarbij de kost verdeeld wordt onder alle ondernemers en eigenaars. Er moet ook voor gezorgd worden dat datzelfde archeologisch materiaal niet verloren gaat. Daarnaast is er nog de inventaris die ook moet worden verfijnd en afgewerkt.
De minister heeft aangekondigd dat archeologie in het licht van een vernieuwde aanpak (een nieuw decreet) van het onroerend erfgoed zal worden geregeld.

We zetten vandaag een klein stapje. Dat heeft 18 jaar geduurd. We moeten nu een grote stap zetten. Ik hoop uit de grond van mijn hart dat die grote stap maar 18 maanden zal duren.