Circus scoort internationaal beter dan andere podiumkunsten

Ingediend op maart 18th, 2016 door bartcaron

Ik wil een pleidooi houden voor de circuskunsten. Voor het hedendaagse circus wel te verstaan. Dat is in geen enkel opzicht nog te vergelijken met de oude, en belegen – sorry – rondreizende circussen van weleer. Ik brak er eerder al een lans voor in een dubbelinterview met Sven Gatz. (zie http://www.bartcaron.be/?p=2777).

Het hedendaags circus wint op de theaterpodia veel aan sérieux, de grote K van de kunst verkent en zoekt daarbij de grenzen met hedendaagse dans en performance op. Het is een noodzakelijke evolutie, zeker als circus als een kunst wil beschouwd worden en niet louter als simpel entertainment. Maar het is ook een kunstvorm waar high en low culture elkaar vinden in plaats vinden. De kruisbestuiving met andere kunsten maakt de evolutie zo interessant. Kijk maar naar een theatermaker als Arne Sierens die in zijn werk de cross-over zoekt met circus (‘Ensor’), of nu Danny Ronaldo van Circus Ronaldo die samenwerkt met theatermaker Lotte van den Berg (‘Fidelis Fortibus’). Circus neemt vandaag vele dimensies aan en klimt uit boven het clichébeeld van kunstjes vertonen.

Circus vergeten bij top 10 van de podiumkunsten?

Dat is echter nog niet echt doorgedrongen in de kunstenwereld zelf. Dat bleek uit een artikel in De Standaard over de internationale spreiding van Vlaamse podiumkunstenaars. Dat was gebaseerd op cijfers van Kunstenpunt, het steunpunt voor de kunsten. De top 10 van buitenlandse opvoeringen werd dan wel aangevoerd door Circus Ronaldo met ‘La cucina dell’arte’, maar verder geen circus, wel les Ballets C de la B, Ontroerend Goed, Rosas enz. Het tijdschrift van het Circuscentrum (CircusMagazine #46 van maart 2016) kon het niet laten hier stevig op door te gaan.

Voor velen wellicht onbekend, maar het Vlaams circus scoort zowel artistiek als cijfermatig in het buitenland. Meer zelfs, de échte top 10 bulkt van de circusproducties (zei de illustratie hierbij). Hoezo? Wel, enkel de producties met een link naar het Kunstendecreet komen in de database terecht. Geen link, geen opname in de database. Dat er toch enkele circusproducties op de lijst fungeren; is te verklaren door het feit dat ze gespeeld hebben in huizen die ook een coproducent hadden die via het Kunstendecreet wordt gesubsidieerd, zoals Vooruit of het Krokusfestival.

Het circuscentrum ging zelf op onderzoek uit bij de circusgezelschappen zelf. En dan blijkt dat Cie Ea Eo aan 186 buitenlandse opvoeringen komt van ‘m²’ in de periode 2009-2014. En Circ’ombelico speelde ‘Da/Fort’ zelfs 363 keer buiten België. Voor beide producties een vette top 10-plaats dus.
En toch niet opgenomen? De bronnen van Kunstenpunt zijn nochtans divers: de (co)producenten: websites, nieuwsbrieven, seizoensbrochures, … en ze informeren zich bij de artiesten/gezelschappen zelf. Blijkbaar zijn de circusgezelschappen niet zo precies met hun registratie, of laten ze dat wat hangen, of hebben ze niet duidelijk genoeg gecommuniceerd op hun website. Als je gedurende tien dagen tweemaal per dag speelt op een bepaald festival, kom je aan 20 opvoeringen, maar als je op je website enkel dat ene festival in die bepaalde periode vermeldt, telt de onderzoeker 1 in plaats van 20.

De kleine zelfstandige heeft geen tijd?

En daarnaast: het zelfstandige circusartiestenbestaan is druk. Ja, dat is zo. En een niet (of weinig) gesubsidieerde sector staat niet te springen om een ‘saaie’ databank te gaan controleren… Moge het een les zijn: als het Vlaamse circus wil krijgen waar het recht op heeft – vooral waardering, en een beetje meer geld – dan moet het wat tijd investeren in dat soort werk. Die cijfers zijn vaak van cruciaal belang bij het vormgeven van een beleid, aldus Circusmagazine. Inderdaad.

Nood aan professionalisering

De tabel is duidelijk: circus staat op nummer 1, zowel in de officiële als in de officieuze top 10. Het feit dat circusproducties gemiddeld veel langer op het repertoire blijven dan pakweg theatervoorstellingen, is zeker een belangrijk deel van de verklaring. Maar ook de universele kracht van circus is een troef: meestal zonder woorden en dus geen taalbarrière, wat zeker de internationale spreiding ten goede komt. En natuurlijk zijn de succesvolle Vlaamse circusproducties gewoon ook artistiek top: Ronaldo, Ea Eo, D’irque & Fien, Circ’ombelico, … beho(o)r(d)en tot de crème de la crème van het Europese circus en worden niet alleen door straattheater- en circusfestivals, maar ook door belangrijke kunsthuizen en cross-overfestivals wereldwijd geprogrammeerd.

Het Vlaamse circusland maakt mooi artistieke werk, maar heeft nood aan professionalisering op het vlak van communicatie en zakelijk beleid.

En Kunstenpunt stelt voor om vanaf 2017 ook de cijfers van circusgezelschappen in hun rapporten op te nemen, ook al is er geen link met het Kunstendecreet (maar bijvoorbeeld wel met het Circusdecreet). Circuscentrum meldt dat het dit met plezier op zal nemen.