Mijn Vlaanderland, mijn lelijke land

Ingediend op augustus 22nd, 2012 door bartcaron

Mijn Belgisch humeur, is niet verbeterd. Mijn Vlaams humeur evenmin. Mijn boze gedachten over binnenlandse kleinburgerlijkheid zijn nog aangedikt. De gruwelijke lelijkheid die me jaarlijks overvalt bij het binnenrijden van mijn eigen stad – dat doe je nu eenmaal als je van je vakantie terugkomt en de autoweg verlaat – heeft geen metamorfose ondergaan. Integendeel. De pronkzucht van villabewoners met om ter lelijkste opritten en tropische boompjes in de voortuin, de bedrijfsgebouwen in afzichtelijke betonplaten, de weginfrastructuur die eerder aan zuid Europees land in diepe crisis dan aan een welvarend land doet denken, de collectie grote vierwielers die vooruitschuiven van rood licht naar rotonde, en symbool staan voor het ego van de bestuurder, de heringerichte maar nog even smaakloze dorpspleinen, de recente afzichtelijke landbouwschuren – varkenskoten – in de Westhoek die pijn doen aan de ogen. de reclameborden van banken en biermerken, de door zure regen grijsgrauw geworden bakstenen van modale rijhuizen alsof ze de voorbode vormen van een verarmend Vlaanderen.

We leven ongetwijfeld in het lelijkste land van Europa, minstens van West-Europa. En na vele terugkomsten probeer ik te begrijpen waar dat aan ligt. Ik kan toch niet de enige zijn die die lelijkheid opmerkt? Kan niemand dat verklaren?
Ik begin het te begrijpen, zo denk ik toch. We hebben – is het het ‘hadden’ – ongetwijfeld de meest liberale ruimtelijke ordening van de wereld. Alles kon, alles mocht. We hebben veel last van pronkzucht, maar nog meer van kortzichtigheid en van schone schijn. En nog erger, we missen een basaal gevoel voor esthetica. We hebben geen eigen kenmerkende bouwstijl(en), geen typerende straatbeelden, behalve misschien veldkapelletjes en schreeuwlelijke neogotische kerken. God, wat heb je ons aangedaan? Waarom hebben Vlamingen zo weinig gevoel voor schoonheid? De uitzonderingen bevestigen de regel, zeker, maar in essentie is erg, zeer erg. Worden Vlamingen echt gekenmerkt door een bizarre mix tussen een beoogd prestige en de dikte van de eigen portefeuille? Is er niks meer in het leven? Jazeker? Filet pur met pepersaus en ander lekkers. En een buitenverblijf in het buitenland – dan wel in de aldaar gangbare bouwstijl want dat is mooi en sympathiek – waar de Belgische belastingscontroleur niks van af weet. Is het dat soort Vlaanderen dat we aan onze allochtone vrienden (of vijanden) uit Marokko of Turkije moeten aanpraten tijdens de inburgeringscursussen? Is dat nu een ultiem bewijs van integratie?

En als er een mooi gebouw dat op de inventaris van het waardevol onroerend erfgoed staat, welk bouwproject dan ook hindert, dan wordt het meteen onder vuur genomen. Hoe durft de overheid een bouwheer of een investeerder ook maar een strootje in de weg leggen? En toch zijn er al honderden mooie panden gesneuveld om vervangen te worden door qua uitzicht onbeduidende appartementen, vol comfort maar zo lelijk. En met gegarandeerd te weinig autostallen voor de bewoners zodat de lokale overheid weer mag gaan klooien met bewonerskaarten. Appartementisering heet dat fenomeen. Het dringt door tot in de kleinste uithoeken en tasten daar het dorpse karakter grondig aan. Ik betrap er mezelf op dat ik in onze dorpskernen toch wat eigenheid ontwaar, al blijkt het hoog tijd om ook dat te vernietigen.

Moet ik dan ook nog beginnen te zagen over het onoordeelkundig morsen met (open) ruimte? Planmatig indelen van woongebieden, landbouw, natuur, bedrijfsterreinen … vele decennia lang is het niet gebeurd en met het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen is het een klein beetje verbeterd, maar er zitten nog veel gaten in de kaas. We slagen er niet eens in open landschappen te hebben die niet ontsierd worden door constructies van welke aard ook.

En klagen over de bedrijfsterreinen zal ik zeker niet doen. Er is geen beginnen aan, zo veel lelijkheid bij elkaar kan een mens zich niet eens voorstellen. Ooit zullen we ze beschermen, als restant van een tijdsgewricht dat we ons liever niet herinneren. Om dat nooit meer te herhalen.

Leve de Vlaamse baksteen in de maag, leve het vastgoed, leve het lelijke Vlaanderen, als mijn villa-oprit maar schoon is. Niet allen van de slechte smaak, maar ook van de schone schijn zijn wij wereldkampioenen.

Oh ja, ook elders in Europa is het niet allemaal zo goed geregeld. Maar dat is blijkbaar niet eens nodig. Het is er nog veel mooier dan bij ons. En tegelijk maken de mensen er zich niet zo’n grote zorgen over. Ik houd van het ‘je m’en foutisme’ dat zo eigen is aan zuiderse landen. En van hun goede smaak. Ja, ook dat is een bizarre mix. Maar ze tonen toch dat er méér is in het leven.

Maar wij maken ons daarover geen zorgen. Wel over ons portefeuille. De gouverneur van de nationale bank, politicus van staat Luc Coene, kondigde opnieuw barre tijden aan, en als bij toeval blijkt België een negatieve economische groei tegemoet te gaan. Of dat zo erg is, laat ik in het midden – misschien moeten we ook maar eens durven zeggen dat economische groei in het Westen niet oneindig / eeuwig kan doorgaan –  maar Steven Vanackere mag het straks gaan uitleggen in de kamercommissie en Kris Peeters in het Vlaams parlement.  Het land staat in rep en roer, de begrotingen zullen weer eens last krijgen van roodvonk, de zwakke maatschappelijke sectoren mogen straks weer inleveren.

En de bezitters van die pronkzuchtige villa’s en dikke vierwielers, die blijven netjes buiten schot.