Lokaal cultuurbeleid, nu de vis verdronken is…

Ingediend op april 14th, 2017 door bartcaron

Het decreet lokaal cultuurbeleid is door de huidige regering afgeschaft, dus met akkoord van minister Sven Gatz. Of dat erg is? Blijkbaar niet, want de meerderheidspartijen steunden het, met op kop de partij die de meeste burgemeesters en schepenen van cultuur levert. De autonomie van de gemeenten werd heilig verklaard. En dus schoof het budget vanuit cultuur naar het Gemeentefonds. Dat betekent dat die Vlaamse overheid niet meer toeziet op de besteding ervan en dat de gemeenten er voortaan mee kunnen doen wat ze willen. Meer centen voor fietspaden en minder voor boekenaankoop, het kan perfect, en misschien is het nog legitiem ook. Dat moet de lokale politiek uitmaken. Minder medewerkers in het cultuurcentrum? Een lager werkingsbudget? Het kan. Dat is de prijs van lokale autonomie. De lokale politiek beslist.

Maar, is dat noodzakelijker wijze een probleem, Nee, als het stadsbestuur cultuurminded is, worden het cultuurcentrum, of de bibliotheek of de cultuurdienst er misschien beter van. De koppigheid van Stefan Tanghe in Oostende bewijst dat je ook een sterk draagvlak voor je cultuurcentrum kan maken, en er meer (de nodige) centen kan voor binnenrijven. Lokale schepenen kunnen zich niet meer verschuilen achter ‘het decreet’, ze moeten zelf hun nek uitsteken. Maar hier en daar dreigt wel een kaalslag. Al te vaak worden dergelijke instellingen het slachtoffer van politieke wissels, met bijhorende revanchegevoelens en afrekeningen.

Tussenin nog deze belangrijke nuance. In praktijk betaalde Vlaanderen zo’n 20% van de lokale cultuurinstellingen, de 80% legden de gemeenten zelf bij. Dat bewijst hun engagement wel. Al moesten ze aan een aantal voorwaarden voldoen, om aan die centen te komen. Die zijn verdwenen, zodat besturen die niet voor cultuur kiezen – het geldt trouwens ook voor jeugdwerk en voor sport – er snel de schaar kunnen in zetten.

Er mocht best een overdracht van gelden gebeuren. Het decreet lokaal cultuurbeleid mocht ontvet worden, minder regels vooral. Als de essentie maar bleef. Dat is een bewust samenwerkingsverband van twee overheidsniveaus om samen een belangrijke maatschappelijke doelstellingen te realiseren, nl. cultuurspreiding en -participatie bevorderen. Nu staan de gemeenten er alleen voor. De grotere kunnen dat zelf, als ze willen. De kleinere zullen het moeilijk krijgen. Vlaanderen vlucht voor haar eigen verantwoordelijkheid onder het voorwensel van het creëren van lokale autonomie. Willen we in de toekomst echt werk maken van meer en betere cultuurparticpatie, van een (etnisch-cultureel) diverse cultuuraanbod, van meer kleur in de zaal, van het toeleiden van kansarme groepen, van een hernieuwde leescultuur, dan zullen verschillende overheden en hun instellingen de krachten moeten bundelen. Dat had de kern moeten zijn van een vernieuwd decreet lokaal cultuurbeleid.

En een regionaal cultuurdecreet, hoor ik sommigen denken? Het komt er niet voor 2020, als het er al ooit van komt. Het wordt een troostprijs voor het verbieden van het provinciaal cultuurbeleid. Wat de meerwaarde van die afschaffing is, mag Joost weten. Vooral omdat er niks in de plaats komt. Een regionaal cultuurbeleid zou zeer zinvol zijn, zeker als er ook een regionaal beleidsplatform kan zijn dan beslissingen kan nemen van regionaal belang. Dat komt er niet, het centralistisch denkende Vlaanderen pikt het gros van de middelen in…. Ze zullen vanuit Brussel wel bepalen wat van regionaal belang is. De gemeenten (en hun ‘verdachte’ intercommunales) krijgen de broodkruimels. Versterken van de lokale besturen? Zo zie je maar hoe dubbelhartig het argument van lokale autonomie wel is. Retoriek pour s’en servir.

Ik denk dat de cultuurcentra echt niet op die middelen mogen rekenen. Misschien op een paar broodkruimels. Ik hoop vooral dat er volgend jaar veel cultuurliefhebbende gemeenteraden worden verkozen.