Cultuur en de Regeerverklaring Peeters II

Ingediend op juli 15th, 2009 door bartcaron

Waarde collegae,

Ik wil het hebben over Cultuur en haar ondergeschoven kinderen. Ik weet het, deze eerste zin drukt mijn appreciatie uit. Groen! is ontgoocheld. We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat Cultuur niet meteen tot de prioriteiten van deze regering behoort. Deze regering houdt duidelijk niet van kunst en cultuur.

De inleidende tekst in het regeerakkoord is min of meer samenhangend. Een samenhang die we heel hard missen bij de bevoegdheidsverdeling. Dit beleidsdomein wordt over maar liefst vier ministers verdeeld. Ooit bestond er zoiets als Beter Bestuurlijk Beleid, een project om homogene bevoegdheidspakketten te creëren. Beter Bestuurlijk Beleid is begraven. In de plaats daarvan kregen we Brak Bestuurlijk Beleid.

Groen! blijft pleiten voor één minister van Cultuur én Media. Ook nu zal de minister van Cultuur immers ondervinden hoe moeilijk het is een culturele politiek uit te bouwen zonder dat die gesteund wordt door de audiovisuele media en de openbare omroep waarover de bevoegdheid bij de minister van media ligt. Televisie blijft het middel bij uitstek om mensen vertrouwd te maken met kunst en cultuur. Een sterke minister van Cultuur en Media zou een tegengewicht kunnen bieden in de kijkcijferoorlog en zo het alibi om kunst en cultuur stiefmoederlijk te behandelen, ondergraven. Of vindt Vlaanderen het normaal dat het enige culturele programma op Eén ‘De Rode Loper’ is?

De inhoud dan. Groen! is ontgoocheld. Zo’n zwak stuk cultuurbeleid hadden wij echt niet verwacht. Of ik het nu eens ben met wat er staat, of niet, het doet niet eens ter zake. De nieuwe minister van Cultuur heeft alvast één voordeel: ze zal snel het onderdeel ‘cultuur’ van de regeerverklaring gelezen hebben. De anderhalve pagina vertegenwoordigt anderhalf procent van de beleidstekst van deze regering. De meester herkent men in zijn beknoptheid, wordt gezegd, maar hier heeft meester Peeters zich er toch wel heel snel van afgemaakt. Alsof kunst en cultuur niets meer zijn dan frivoliteiten waarmee ernstige politici zich niet hoeven bezig te houden.

Bezieling straalt de tekst ook al niet uit. Het is een onsamenhangend brouwsel waarin algemene opties en concrete dossiers door elkaar geklutst worden. Er is geen liefde voor de kunsten en kunstenaars, voor theatermakers, auteurs of muzikanten. Die woorden staan niet eens in de tekst.

Het is ook een toonbeeld van slecht Nederlands. Kreupele zinnen, onbegrijpelijke gedachtesprongen en warrige intenties. Ik zou de tekst niet durven gebruiken in een cursus Nederlands voor anderstaligen, zelfs niet voor zéér gevorderden.

Het hoofdstukje Cultuur is een ratatouille van soms concrete, maar veelal wollige opties. Je leest er zelfs de voorkeuren van de onderhandelaars doorheen. Ik ben ontgoocheld dat de erfenis van de vorige cultuurministers te grabbel wordt gegooid. Groen! heeft actief en constructief meegewerkt aan het recente cultuurbeleid, daarvan kan ik getuigen. Wat ik nu echter lees is ondermaats. En dat met drie partijen die bijna de hele vorige legislatuur deel uitmaakten van de regering. Ook voor de passages over het Kunstendecreet en het sociaal-cultureel werk. Het is een staaltje van dubbelzinnige schriftuur. Je leest de waarheid tussen de regels, als je veel voorkennis hebt tenminste. Dat hoort niet.
Een C-attest krijg je daarvoor, maar niet met de c van cultuur …

Het is niet allemaal kommer en kwel. Zo is er veel en terechte aandacht voor het cultureel erfgoed. De aangekondigde inhaalbeweging mag er komen. Ze is dan wel al een tijdje bezig, maar ik begrijp dat elke nieuwe ploeg graag zelf het warm water uitvindt. Groen! is ook blij dat cultuureducatie aandacht krijgt. En er zal een meerjarenplan voor culturele infrastructuur worden opgemaakt, waarvoor de nodige middelen zullen worden voorzien. Mochten deze gevonden worden…Ik lees ook graag dat de Vlaamse regering de ambitie heeft te blijven investeren in een breed cultuur-, sport-, vrijetijds- en jeugdbeleid waarbij maatschappelijk engagement, participatie, interculturaliteit en sociale cohesie centraal staat. Creativiteit had er nog bij gemogen, net als kwaliteit.. Ook niet over de vanzelfsprekendheden.

Natuurlijk zijn het verenigingsleven en het vrijwilligerswerk belangrijk, uiteraard krijgen participatiedrempels en kansengroepen bijzondere aandacht, en ja, onze grote instellingen zijn belangrijk. Maar, Groen! mist oh zo veel. Er is geen aandacht voor film, beeldende kunst of dans, ook niet voor de amateurkunsten. En over het gesproken en geschreven woord: geen letter.

Wordt het niet eens tijd dat we in Vlaanderen nadenken hoe we mensen weer de liefde voor onze taal en onze literatuur kunnen bijbrengen? Een Vlaamse minister van cultuur mag best ambitieus zijn op dit vlak. Of ligt de lat werkelijk zo laag en leggen wij er ons bij neer dat Vlamingen nauwelijks nog andere boeken lezen dan afgeleide producten van televisieprogramma’s? De meest gelezen auteur in Vlaanderen is Piet Huysentruyt …

De opbouw van het regeerakkoord zorgt er ook voor dat je plotsklaps stukjes over bepaalde beleidsdomeinen vindt in andere hoofdstukken. Bijv. in het hoofdstukje interne staatshervorming. Daar lees je: “De verschillende plannen die de lokale en provinciale besturen nu maken (cultuurbeleidsplan, jeugdbeleidsplan, sportbeleidsplan, milieubeleidsplan,…) verdwijnen en worden geïntegreerd in dit meerjarenplan. (= legislatuurplan).” Wat krijgen we nu? Een algemeen meerjarenplan? Oh ja, het zal gaan zoals met dit regeerakkoord, anderhalve pagina aandacht voor cultuur en driekwart pagina voor jeugd. En dat alles onder het mom van planlastvermindering. Toen ik in de voorbije legislatuur voorzichtig opperde dat in kleinere gemeenten een vrijetijdsplan (cultuur, jeugd en sport) wel zinvol kon zijn, en geen drie aparte plannen, dan waren vele betrokkenen van sp.a en CD&V in alle staten. En nu lees ik dat de planning plots compleet wordt ontmanteld. Weet u, het tegengestelde van planning is willekeur. Mag ik dan niet ontgoocheld zijn?

Het mediabeleid dan. We kunnen het waarderen. Eigenlijk vinden we het niet meer dan normaal dat er geïnvesteerd wordt in een sterke Vlaamse openbare omroep. We lezen ook dat diversiteit onverenigbaar is met ongebreidelde mediaconcentratie. Juist. We hebben nog slechts drie krantenuitgevers in Vlaanderen … en dat is echt niet teveel. Groen! stelt zich wel de vraag hoe de regering omgaat met steun aan uitgevers die na het incasseren van het overheidsgeld hun zogeheten kwaliteitskrant ontmannen door gereputeerde journalisten op de keien te zetten? Redenen te over dus om niet te lang te wachten met het onthullen van het door u aangekondigde “beleid ter bevordering van de kwaliteitsjournalistiek”.

Er staan ook merkwaardige passages in de tekst. Zo lezen we: “Digitale televisie moet echter voor iedereen betaalbaar blijven: de kostprijs die de gebruiker moet betalen voor de basisdienstverlening mag hoger worden.” Dat begrijp ik niet. Of bedoelt u: “(…) het mag best wat duurder…” Ik hoop van niet … digitale televisie moet toegankelijk zijn voor iedereen. Het volledige lineaire VRT-aanbod, inclusief alle plusinitiatieven, moet ook voor iedereen gratis beschikbaar zijn, etherkijkers, zowel als kabelkijkers.

De regering meldt dat ze de “publieke opdracht van de openbare omroep nauwkeurig en doordacht wil definiëren.” Een nobel streven, maar wij hadden hier toch liever wat meer gelezen over de richting die de openbare omroep moet inslaan. De regering kondigt ook aan dat ze de “evenementenlijst van programma’s die verplicht in open net moet worden uitgezonden” wil herbekijken en mogelijks zelfs uitbreiden. Tekenend is dat de huidige lijst letterlijk voor negen tienden uit sportevenementen bestaat. Slechts één cultureel gebeuren is er in opgenomen : de finale-avond van de Koningin Elisabeth-wedstrijd.

“Vlaanderen investeert verder in de ondertiteling van televisieprogramma’s” meldt de regeringsverklaring. Dat kunnen wij alleen maar toejuichen, maar ligt hier geen kans om een positief beeld van Vlaanderen te promoten door programma’s ook in andere talen te ondertitelen? Dit gebeurt al bij zenders als TV-Brussel, die daardoor heel wat anderstalige kijkers aantrekken en zo de Vlaamse Brusselaars beter leren kennen. Het kan ook op VRT, die op die manier een ware ambassadeur van Vlaanderen zou kunnen worden…

We vernemen verder dat binnen het Vlaams Audiovisueel Fonds het “stimuleringsfonds voor televisieproducties” verder zal worden uitgebouwd. In andere Europese landen worden de televisiezenders verplicht om de eigen filmproductie te ondersteunen. Niet bij ons. De openbare omroep investeert slechts in films die afgeleid zijn van televisiereeksen. Het zou goed zijn mocht de VRT ook in andersoortige, meer auteursgedreven cinema investeren.

U wil “Vlaanderen ook promoten als filmlocatie”, iets wat wij enkel kunnen toejuichen. Hoe dat gaat gebeuren, vertelt u er jammer genoeg niet bij. Waarom niet een voorbeeld nemen aan het succesvolle “Wallimage” dat via een slim ondersteuningssysteem buitenlandse producenten naar Wallonië lokt?

In het hoofdstukje Jeugd lezen we het goede voorstel om een pact te sluiten met de jongeren. Ook de afspraak over het derde Vlaams Jeugdbeleidsplan kan onze goedkeuring wegdragen. Maar verder? Ontgoochelend weinig.

En ook voor het luik sport blijft Groen! op haar honger zitten. We missen echte ambitie: een Strategisch Plan voor Sportend Vlaanderen 2020 is prima, net als de samenwerking met de andere overheden van dit land in functie van een topsportbeleid, meer sport op school enz. Maar waar is de drive om grote sprongen vooruit te maken in het internationale sportlandschap? Waar is de wil om elke Vlaming levenslang te doen sporten?
Of beperkt de ambitie zich tot het steunen van de kandidatuur voor het WK voetbal in 2018.

Helaas kan ik ook over het Onroerend Erfgoed kort zijn. Er staat haast niks in het regeerakkoord tenzij dat er nieuw decreet komt en dat de administratie Onroerend Erfgoed een zichtbare entiteit wordt. Zal dit laatste echt gebeuren? Dat moet ik nog zien. Ook dit is een ontgoochelend mager stukje, hoop en al tien regels vage tekst.

Elders in het regeerakkoord vind je het addergebroed. Op pagina 48 lezen we dat de regeling in verband met de machtigingen door onroerend erfgoed bij vergunningsaanvragen wordt herbekeken, zodat sneller vergunningen uitgereikt kunnen worden. Lees: al die vertraging omwille van een beschermd gebouw of landschap, zijn we liever kwijt. Dit is pas een levensgrote bedreiging voor het onroerend erfgoed.

En verder lezen we: “We stellen een inventaris op van de koppelsubsidies en werken vervolgens de vereiste decretale wijzigingen uit om die koppelsubsidies af te schaffen.” Juist, restauraties worden met koppelsubsidies betaald. Als Vlaanderen de financiering niet overneemt zijn de gevolgen voor het Erfgoed niet te overzien.

Kortom, voor u staat een ontgoochelde cultuurpoliticus.
Bart Caron namens Groen!
15 juli 2009