The Edinburgh Fringe en het Vlaamse theater Bedenkingen over publiek en subsidies

Ingediend op augustus 27th, 2008 door bartcaron

Een festivalcultuur hebben ze wel in Schotland. Weer of geen weer, in augustus lopen duizenden mensen kriskras door de stad, kijken ze naar straattheatervoorstellingen en rennen van het ene naar het andere concert of een andere toneelvoorstelling. Augustus is festivalmaand in het in extase verkerende Edinburgh en dan is de stad overvol, wellicht de meest levende van de hele wereld. Regen of een zeldzame zonnestraal, de mensen komen er massaal op af. Ik vertoefde er nog eens om mee te prospecteren voor een Vlaams festival. Dat deed ik eerder al. Aan dat snertweer zijn we gewend geraakt. Maar niet aan de onwaarschijnlijke belangstelling voor het festival. Ik zwierf vooral rond op het Fringe Festival, zeg maar het randfestival van het officiële festival, dat thuishoort in de rij van grote Europese kunstenfestivals. De Fringe is echter uitgegroeid tot een monsterlijk groot festival van comedy, theater, dans en muziek. Groot? Er staan zo’n 1150 verschillende producties (18.000 artiesten), waarvan het grootste deel bijna de hele maand augustus wordt gespeeld. 31.000 voorstellingen in een 250-tal venues, vooral kleine ruimtes, maar ook grotere zalen. Onwaarschijnlijk. En toch betaalt het publiek er vlotjes tussen 5 en 10 pond per kaartje; als je een derde bijtelt heb je het bedrag in euro. De Schotse kranten en bladen staan vol recensies en quoteringen, die gretig worden geafficheerd. Wie geen 3 van de 5 sterren (*****) haalt, ziet zijn publiek afkalven, wie hoger scoort heeft bijna zekerheid over een goede omzet. Voor de artiesten zijn de reviews superbelangrijk. De gezelschappen krijgen er namelijk geen uitkoopsom, maar spelen op eigen risico, dus tegen de recette. Ze huren een zaal(tje) en krijgen promotionele faciliteiten van de organisatoren van de Fringe. Elk verkocht ticket telt dus. Drie weken een vol huis scheelt op de inkomsten, ook voor de reisvoorstellingen erna. Immers, de meeste producties worden niet gesubsidieerd door de Engelse of de Schotse overheid. Soms is er productiesteun of steun van The British Council voor het toeren in het buitenland. Goed, ook bij ons krijgen producties uit genres als cabaret of stand-up comedy ook geen steun, maar wel in theater, dans en vaak muziek. Bij de Britse buren is het duidelijk nog een stukje harder knokken om je ‘ding’ te kunnen doen. Zeker voor zij die nog niet tot de canon van de hoge cultuur behoren.
Maar wat er vooral opvalt is dat er publiek is, veel, heel veel publiek. Die mensen betalen daarenboven veel geld voor hun tickets. Zonder morren, zelfs al is het zitje niet steeds het meest comfortabele. Maar ze hebben veel waardering voor de artiesten en zijn daarom bereid een redelijke prijs te betalen, ook om zelf te kunnen oordelen of een voorstelling fijn is of niet.

Merkwaardig genoeg is dit ‘vrije circuit’ niet de facto gelijk te stellen met erbarmelijke kwaliteit. Het zit niet vol (commerciële) toegiften, bedoeld om m