Wat te doen met de lege kerken en kloosters?

Ingediend op februari 24th, 2008 door bartcaron

Religieus erfgoed zoekt nieuwe toekomst.
VCM organiseert dezer dagen twee studiedagen over Religieus Erfgoed. Zaterdag in de Abdij van Male in Brugge discussieerden zowat 250 mensen geanimeerd over dit schurende thema. Het is niet verwonderlijk. Steeds meer kerken komen leeg te staan of worden nog zeer weinig gebruikt. Hetzelfde met kloosters en pastorieën. Hoe moet dat verder?

In 1997 was er een gelijkaardige studiedag in Leuven. ik herinner me die nog levendig omdat het thema dan nog meer emoties losmaakte. Vooral de kerk voelde zich in haar kruis getast. Ook tijdens de voorbereiding van Brugge 2002, de culturele hoofdstad, kaartte ik het thema ook al aan. Brugge is nl. een stad waar 25 procent van het grondgebied in religieuze handen is (brr). Brugge kunnen we oudsher beschouwen als een centrum van katholicisme. De kerken, kloosters, kapellen, het seminarie en het bisschoppelijk paleis bepalen manifest het stadsbeeld. Ik pleitte toen ook voor hergebriuik en herbestemming, en de kerk bij monde van de bisschop reageerde behoorlijk furieus 

Tien jaar later zijn de geesten als wat minder emotioneel geladen. De kerkelijke overheid reageert niet meer zo verkrampt maar helemaal is de weerstand niet weg. De kerk erkent de problemen, maar wil die in de beste Pontius Pilatustraditie niet zelf aanpakken en heeft liefst dat de overheid zich ook niet teveel bemoeit. Stilstand dus.

Als ik die 10 jaar overschouw, dan kan ik niet anders dan stellen dat er bitter weinig weg is afgelegd. Vooral de overheden gefaald, de stedelijke, provinciale en Vlaamse. Nee, er is niet gewerkt aan de broodnodige visievorming, er is geen goede jandleiding gepubliceerd, geen best practices, er zijn zeer weinig realisaties op het terrein. Doodzonde. Ondertussen daalt het gebruik van de gebouwen en verkommert veel religieus erfgoed. Soms steekt het mercantiele de kop op. Congregaties bijv. verkopen hun eigendommen liever aan de meest biedende, dan zich vragen te stellen over de toekomstige functie van hun kloostergebouwen. En dan krijg je ook de meest commerciële en idiote invullingen, die getuigen van weinig of geen respect voor het origineel, en ver van enige spiritualiteit.

Mijn standpunt is dat we grondig moeten nadenken over ons religieus erfgped. Bewaren is nodig, maar niet stilstaan, en er daarom een nieuwe waardevolle invulling aan geven. Als niet-gelovige stel ik echter dat een religieus gebruik het beste is: een kerk dient immers voor de eredienst. Maar als die niet meer kan, dan moet er veel mogelijk zijn, voor zover het beantwoordt aan