Cultuur en de media

Ingediend op april 21st, 2019 door bartcaron

De kranten, tijdschriften, radio en televisie besteden steeds minder aandacht aan kunst en cultuur. Behalve als het om populaire – lees: commerciële – cultuur gaat. De reden klinkt simpel: het levert meer lezers, dus meer verkochte kranten en tijdschriften op.

De commerciële belangen van populaire evenementen en media sporen samen. Kijk maar naar Rock Werchter, K3, studio 100, nieuwe filmreleases, mode, enz. Ze hebben vooral belangstelling voor incidenten en tragische gebeurtenissen. Blader even door Dag Allemaal, het populairste tijdschrift in Vlaanderen, of in Humo, het equivalent voor de lezer met een andere (niet meteen betere) smaak. Vergelijkbaar, Het Laatste Nieuws en De Morgen.
In de populaire pers gaat het over de vedetten van de populaire cultuur, over sterren met schuin gedrag. Maar over Tomorrowland, Kamping Kitsch, rock en pop schrijven alle media, ook de ernstige. De cultuurconsument zapt dat het een lieve lust is, de media volgen.

Spektakeljournalistiek blijkt helemaal geen eigendom van de populaire media. Ook de ernstige media vergapen zich graag aan smeuïge evenementen. Kijk maar naar de herrie rond de productie Lam Gods van NTGent, of de wijze waarop de problemen met grensoverschrijdend (seksueel) gedrag, #metoo, een trieste journalistieke vertaling kregen.
Wat met de aandacht voor de gesubsidieerde cultuur – lees: deze cultuuruitingen die geen geld opbrengen? Die is mager. Als die er al is, gaat het om de chique concerten en prestigieuze tentoonstellingen.

Verenigingsleven, amateurkunsten, erfgoed en archieven? Ronduit onbestaand in onze media. Nieuws is immers bedoeld om zoveel mogelijk lezers, kijkers en luisteraars aan te trekken. Advertentieruimte klikt zich onverbiddelijk daaraan vast, ook aan het dividend van de aandeelhouders.

Uitzonderlijk bieden radio – vooral Klara – en tv-producties hier verademing. We willen de VRT aanmoedigen om hoger in te zetten op eigen kwalitatieve fictie (Tabula Rasa, Bevergem, Stille Waters, enz), i.p.v. de eindeloze saaie sliert aan spel- en quizprogramma’s. Dat is ook goed voor het gesubsidieerde theater dat het artistieke personeel levert. Maar we zien ook dat de VRT zich steeds meer gedraagt als een speler in een commerciële omgeving. Bekijk de aankoop van sportrechten of de ronduit schandalige reclameboodschappen voor gokken op sportwedstrijden. De VRT moet een omroep zijn die de cultuursector ondersteunt en de luisteraars cultuur bijbrengt. Neem de muziekkeuze op de VRT-radio: die is vooral bepaald door de grote labels. De aandacht voor muziek van bij ons en de aandacht voor jazz, blues, folk en wereldmuziek is verbannen naar de achtergrond of de nachtuitzendingen. We relativeren graag: zonder de VRT zou de diversiteit in kwaliteiten op de Vlaamse radio nog schraler zijn. In kranten verschijnen bijna geen recensies en analyses meer, ze zijn verdwenen in het hoge gras van het spektakel. De zeldzame boekenbijlagen zijn bedreigd met uitsterven.

Ja, de media zijn vooral de trouwe waterdragers van de gevestigde orde, smaakbevestigend, weinig kritisch over de uitwassen van de commerciële cultuur, de problemen waarmee artiesten worden geconfronteerd of de kwaliteit van het aanbod. Gelukkig zijn er nog enkele culturele tijdschriften, vooral voor fijnproevers. Zij verdienen steun. Jammer dat kranten en weekbladen, die een groot publiek bereiken, zich steeds verder terugtrekken.

Staf Pelckmans komt van De Warande (Turnhout) en gaat wellicht naar het Vlaams parlement. Bart Caron vertrekt er. Staf staat derde op de lijst van Groen in Antwerpen, Bart duwt in West-Vlaanderen. Ze delen een passie voor kunst en cultuur. In deze reeks bloggen ze wekelijks tot aan de verkiezingen, en misschien ook daarna nog, over het belang van cultuur in de samenleving.