De priemende vinger van Mark Elchardus

Ingediend op augustus 19th, 2020 door bartcaron

Vandaag verscheen in De Morgen een opiniestuk van Guy Redig dat ik met overtuiging mee heb ondertekend.

In zijn jongste column slipt Mark Elchardus (DM 14/8) gevaarlijk uit de bocht van de academische en ethische welvoeglijkheid. Na het debiteren van een verhaal over de ontploffing in Beiroet schakelt hij naadloos over naar een veralgemeende veroordeling van “gewelddadige jongeren”. Zonder enige nuance plaatst hij “een aantal kinderen en kleinkinderen van migranten” in een individueel schuldmodel. ‘t Is allemaal (?) hun eigen schuld, dikke bult. Ongetwijfeld geïnspireerd door de Britse arts Theodore Dalrymple en zijn zuurzeurende adepten. De vermetele softies die gevoed door diverse wetenschappen een verklaring zoeken in structurele maatschappelijke oorzaken, worden ronduit beledigend weggezet: “De laksheid, de lafheid, het ontkennen van de problemen, het bedenken van excuses, het gebrek aan daadkracht, aan handhaving, het ontlopen van verantwoordelijkheid, de zelfbewondering van mensen die de zaak uit de hand laten lopen.”

Vele sociale wetenschappers, jeugdwerkers en politici voelen zijn vinger priemend in hun richting. Zonder dat wij, een grote meerderheid in vele disciplines en op dito werkplaatsen, ons in deze karikatuur herkennen. Zelden is de consensus onder diverse academici en praktijkwerkers (honderden gemotiveerde maar ondergewaardeerde jeugdwerkers) zo groot. In zowat alle sectoren (onderwijs, huisvesting, tewerkstelling, zorg & welzijn, cultuur) blijken de oorzaken van achterstelling overduidelijk. Van verkapt tot rabiaat racisme, het koppig ontkennen van mechanismen die uitsluiting (re)produceren en positieve discriminatie ridiculiseren als verpampering. Al te gemakkelijk verguist Elchardus deze maatschappelijke verklaringen, toch orthodox empirisch onderbouwd. Nochtans weet hij opperbest dat het scheppen van contexten zeker geen goedkeuring van gewelddadigheid of destructief gedrag inhoudt. Wel biedt deze verklaring handgrepen om er concreet aan te werken. Ook al is dit momenteel, meer dan ooit, dweilen met een fors lopende kraan. Aan deze oprukkende negatieve sfeerschepping draagt de column van Elchardus bij.

Jeugdwerkers en -wetenschappers schrikken allang niet meer van dit soort destructieve interventies. Die plegen systematisch roofbouw op de goede naam van honderdduizenden jonge mensen. Onze jongeren, gelukkig divers van afkomst. Het eelt op onze ziel is dik. Gelukkig weten wij dat er in buurten, op pleinen en in jeugdverenigingen (ook in onderwijs-, cultuur- en welzijnsland) keihard maar hoopvol en heel plezierig wordt gewerkt. Er groeien en bloeien ondertussen honderden zogenaamde zelforganisaties. Waar jonge mensen zich graag engageren. Dat verenigingen, gedragen door tienduizenden vrijwilligers, volop kansen creëren – niet altijd geapprecieerd. Klinken wij nu als softies, huppelend op geitenwollen sokken? Ga dan kijken, luisteren en proeven, vooral in de wijken die vaak zo negatief worden geportretteerd.

Neen, ‘t Is niet al rozengeur en maneschijn. Vandalisme en geweld verdienen geen vergoelijking. Toch leent de overheersende zurigheid van steeds meer beleidsvoerders zich niet voor optimisme. Gelukkig beschikken jeugdwerkingen over krachtige spieren. Die krijg je door tegen de stroom op te roeien. Hun veerkracht moet ondersteund worden, door net meer te investeren in onderwijs, integratie, straathoekwerk, in plaats van erop kapot te besparen.

Juist daarom deze reactie. Elchardus’ ongenuanceerde tribune is aartsgevaarlijk. Ze levert schijnmunitie voor de sluipschutters van (uiterst) rechts.

Guy Redig (prof. jeugd/werk/beleid VUB), Bart Caron (drs. UA, voormalig Vlaams Parlementslid), Danny Wildemeersch (em. prof. KUL), Bert Anciaux (senator sp.a, voormalig Vlaams minister van Jeugd), Staf Pelckmans (Vlaams Parlementslid Groen), Katia Segers (Vlaams Parlementslid en senator sp.a; prof. VUB), Filip Coussée (prof. sociaal werk en sociale pedagogiek UGent), Els Van Effelterre (directeur JES), Najib Chakouh, Eva Hambach (directeur Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk), Luc Moerkerke (districtsschepen Borgerhout), Tom Lemahieu (voorzitter Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk), Rudi Laermans (prof. sociologie KU Leuven), Jan Van Bavel (prof. sociologie KU Leuven), Tom Meeuws (sp.a-schepen Antwerpen), Stéphane Symons (prof. Hoger Instituut voor Wijsbegeerte KU Leuven), Pascal Gielen (prof. UAntwerpen), Inge Loodsteen (Algemeen Coördinator D’Broej), Joke Vandenabeele (prof. educatie, cultuur en samenleving KU Leuven), Ann De Weerdt (kunst- en cultuurbemiddeling, Karel De Grote Hogeschool), Tom Vanwing (prof. agogiek VUB), Liselotte Vanheukelom (Circus zonder Handen), Yannick Roels (Cultureghem), Marc Morris (eresecretaris-generaal cepartement WVG), Ikrame Kastit (co-coördinator Uit de Marge), Sahd Jaballah (coördinator Rojm).

Copyright © 2020 De Persgroep Publishing. Alle rechten voorbehouden