De heer Bart Caron: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister-president, het is tegenwoordig bon ton om het auteursrecht aan te vechten. Het auteursrecht wordt vaak in relatie gebracht met vermindering van toegankelijkheid tot informatie, tot onrechtmatige monopolies op cultuur of wetenschappelijk onderzoek of het verhinderen van de toegang tot dat wetenschappelijk onderzoek. Veel mensen in artistieke kringen schilderen het auteursrecht af als een hinderpaal voor artistieke, politieke, sociale betekenis en informatieproductie in plaats van een bescherming. Dit merken we ook bij het publiek: de steeds meer afkerige houding van het publiek tegenover het auteursrecht zorgt er ook voor dat ongeoorloofde of illegale praktijken zoals de uitwisseling van muziek of audiovisueel werk via het internet en het downloaden van film en muziek welig tieren zonder dat ons geweten daardoor wordt bezwaard. Als de kritiek van kunstenaars op het auteursrecht van de kunstenaars zelf komt, van hen die in theorie als eersten baat vinden bij het auteursrecht, dringt zich een ernstige bevraging op. 

Het auteursrecht zou volgens velen niet langer een vrijwaring van maar veeleer een rem op kunst zijn geworden. Niet alleen in de kunstwereld, ook in academische kringen en projecten die de uitwisseling van gegevens beogen, denkt men er zo over: universiteiten, bibliotheken, niet commerciële informatie-uitwisselingsprojecten bevragen zich over de mogelijkheden van de uitwisseling van hun geschriften, hun onderzoeksgegevens, rapporten enzovoort. Ze willen die verspreiden via een model dat een grotere openheid waarborgt dan het huidige auteursrecht, een model dat vrije en kostenloze communicatie van werken en de uitwisseling van kennis zou bevorderen. 
Uit deze reflectie zijn in de wereld verschillende nieuwe juridische kaders voortgekomen voor de verspreiding van die werken. Het bekendste voorbeeld is de vrije beschikbare software dat dezer dagen de informaticawereld verovert. Voor wie hier mee vertrouwd is, noem ik bijvoorbeeld de Mozilla-software, de open-sourcesoftware, die de gebruiker kan installeren zonder dat daar een verplichting tegenover staat van betaling en de toelating geeft om te kopiëren en verspreiden. 

Het nieuwe paradigma van het auteursrecht kreeg ondertussen ook een naam, namelijk copy left, een woordspeling die alludeert op de tegenstelling met copyright, namelijk links en rechts en op de tegenstelling tussen copyright als recht en copy left als datgene wat wordt toegelaten of toevertrouwd. Dat geeft perfect uitdrukking aan een bewuste breuk met het klassieke auteursrecht zoals we het vandaag kennen. 

Zo kom ik bij de Creative Commons, een licentiesysteem dat op een maximale manier kunst, artistieke prestaties, maar ook rapporten van wetenschappelijk onderzoek vrij toegankelijk maakt voor zoveel mogelijk burgers. Het is een juridisch kader op basis van een licentiesysteem waarbij de auteur toestemming geeft om zijn werk vrij van rechten te laten gebruiken, te reproduceren of mee te delen aan het publiek, en het laat de auteur ook toe bepaalde rechten voor zich te reserveren. Bijvoorbeeld het commercialiseren van een wetenschappelijke toepassing kan buiten het Creative Commons-systeem geregeld worden en kan via het klassieke auteursrecht, zoals we dat nu kennen, verder zijn weg vinden. De auteur, de wetenschapper of vinder kan voorwaarden opleggen waaronder dat alles moet gebeuren. Het kan bijvoorbeeld dat de auteur enkel de toestemming geeft voor bijvoorbeeld niet-commercieel gebruik, dat er geen wijzigingen in het werk mogen worden aangebracht, enzovoort. Ook de bronvermelding kan worden geregeld. 

Creative Commons is van origine een Amerikaans systeem en is naar Belgisch recht vertaald door de universiteiten van Namen en Leuven. Ondertussen zijn er over de hele wereld al 1,5 miljoen werken beschermd via dit licentiesysteem. Niet alleen commerciële organisaties werken ermee, maar ook jonge muzikanten bijvoorbeeld willen graag dat hun muziek effectief wordt verspreid via het internet en dat die wordt gedownload als promotie-instrument en ze kiezen daarbij voor dit systeem. Ook allerlei fondsen en andere mechanismen kunnen er een beroep op doen. 
De Vlaamse overheid produceert een hele rits rapporten en studies en doet dat onder meer via een aantal wetenschappelijke instituten waar ze op permanente of occasionele basis mee samenwerkt. Ze heeft bovendien een aantal sectorale onderzoeksprojecten lopen en veel wetenschappelijk onderzoek en kan dus wel te maken hebben met deze auteursrechtelijke regeling. 

Daarom mijnheer de minister-president volgende vragen:
– Zijn er in het kader van een maximale toegankelijkheid van die rapporten, plannen – ik mag niet naar intenties vragen – om de publicaties waarvan de Vlaamse overheden de auteurs of opdrachtgevers zijn, uit te geven onder de Creative Commons-licentie?
– Beschikt de Vlaamse overheid over de vermogensrechten van deze door hen gesubsidieerde werken?
– Overweegt u om die zelfs verplicht onder de Creative Commons te plaatsen? Ik bedoel daarmee of dit als clausule kan worden opgenomen in overeenkomsten die met de onderzoeksinstituten worden afgesloten.
– Is de Vlaamse overheid bereid om de werken die gecreëerd zijn met openbare middelen, ook vrij te stellen van de billijke vergoeding en/of het leenrecht, een ander nevenrecht dat in de Belgische auteursrechtelijke wetgeving is vermeld?

Minister-president Yves Leterme: Mijnheer Caron, mijn intenties komen meestal overeen met mijn plannen en met mijn overwegingen. Een vraag naar mijn plannen en overwegingen is dan ook een vraag naar mijn intenties, maar desalniettemin zal ik op uw vragen antwoorden. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik het concept van de Creative Commons heb leren kennen via uw vraag. Het is interessant om de gedachtewisseling hierover in de commissie te beluisteren. 
Er bestaan momenteel geen plannen om publicaties van de Vlaamse overheid die auteursrechtelijk zijn beschermd, uit te geven onder het licentiesysteem van de Creative Commons. Wel wordt vandaag bij publicaties van de Vlaamse overheid heel soepel omgesprongen met auteursrechten. Meestal staat in de publicatie zelf vermeld dat mag worden gekopieerd als de bron wordt vermeld. Dat wijkt af van de auteurswet van 30 juni 1994, waarin wordt gesteld dat men de toestemming moet vragen aan de auteur vooraleer men kopieert of citeert. Als ik het concept goed heb begrepen, is dat met een beetje goede wil te beschouwen als een implementatie van het concept Creative Commons. 

Verder is er ook de Europese richtlijn 2003/98 van 17 november 2003 met betrekking tot het hergebruik van overheidsinformatie. In deze richtlijn wordt als algemeen principe vooropgesteld dat de lidstaten ervoor zorgen dat, in
dien het hergebruik van overheidsinformatie toegestaan is, dit hergebruik mogelijk moet zijn voor zowel commerciële als niet-commerciële doeleinden volgens een aantal modaliteiten die in de richtlijn zijn vastgelegd. 
De Vlaamse Regering heeft op 12 november 2004 in uitvoering van deze Europese richtlijn beslist dat er een duidelijke en allesomvattende beleidsvisie moet worden ontwikkeld in verband met het hergebruik van overheidsinformatie. Daartoe is een werkgroep opgericht die zeer recent haar resultaten heeft neergeschreven in een nota aan de Vlaamse Regering waarin voorstellen worden geformuleerd voor de omzetting van die Europese richtlijn van 17 november 2003 in Vlaamse regelgeving.Die nota komt binnenkort op de Vlaamse Regering en zal worden omgezet in een voorontwerp van decreet dat aan het Vlaams Parlement zal worden voorgelegd. 

Bij werken van welke vorm ook die worden gesubsidieerd door de Vlaamse overheid, worden de vermogensrechten niet zomaar overgedragen aan de Vlaamse overheid. Ze blijven principieel in het bezit van de eigenlijke auteur van het werk, tenzij er een andere onderlinge overeenkomst zou zijn gemaakt of in een subsidiebesluit andersluidende bepalingen zouden zijn opgenomen. Mijnheer Caron, u kent dit evengoed als ikzelf. Aangezien de vermogensrechten van de werken die door de Vlaamse overheid worden gesubsidieerd niet automatisch worden overgedragen aan de Vlaamse overheid, zijn we uiteraard niet bij machte om die te laten vallen onder het licentiesysteem van de Creative Commons. De auteur moet daar desgevallend een beslissing over nemen. 
In navolging van de Europese richtlijn van 1992 en aanvullend op de auteurswet van juni 1994 heeft de federale overheid in 2004 een KB goedgekeurd dat de openbare uitlening van een auteursrechtelijk beschermd werk regelt. Over de praktische uitwerking van dit besluit dat in het Belgisch Staatsblad verscheen op 14 mei 2004 en de gevolgen ervan moeten zowel de federale als de gemeenschapsregeringen nog een aantal beslissingen nemen. De federale overheid moet onder meer de beheersvennootschap aanduiden die zich zal bezighouden met het innen en verdelen van de vergoedingen. De federale regering zal hiervoor waarschijnlijk Reprobel aanduiden, dat weet ik uit contacten met het kabinet van de bevoegde minister, maar hierover is nog geen definitieve beslissing genomen. Aangezien de bibliotheken onder de bevoegdheid van de gemeenschappen vallen, moeten ook de gemeenschapsregeringen over de praktische uitwerking van dit besluit nog een besluit nemen. 

De belangrijkste vraag is of de uitleenvergoeding per uitleeninstelling zal worden geïnd dan wel of de Vlaamse overheid collectief aan de beheersvennootschap zal betalen. Hieromtrent is wat denkwerk aan de gang en moet de Vlaamse Regering nog een beslissing nemen. De geïnde vergoedingen zullen proportioneel worden verdeeld aan de rechthebbenden. De Vlaamse overheid is als uitgever geen rechthebbende. Kunstenaars en onderzoekers die door de Vlaamse overheid gesubsidieerd zijn, hebben in principe wel recht op een vergoeding, wat in de federale wetgeving staat. 
De Vlaamse overheid heeft niet de bevoegdheid om dergelijke werken vrij te stellen van een billijke vergoeding of van leenrecht zoals u suggereert. Het betreft hier immers een federale bevoegdheid die is geregeld bij KB van 25 april 2004. De Vlaamse overheid kan dus niet ingaan op uw vierde vraag. Het hangt af van de auteurs of is minstens anders geregeld in de federale wetgeving.

De heer Bart Caron: Mijnheer de minister-president, ik dank u voor het antwoord. Uit de geest van het antwoord blijkt dat de Vlaamse overheid bekommerd is om het ontsluiten of toegankelijk maken van de rapporten. 
Ik wil nog even de suggestie doen dat uw diensten zouden nagaan, aangezien u dan toch het kopiëren mits bronvermelding genegen bent, of het niet meer garanties biedt om dit volgens het wettelijk kader zoals voorzien in de Creative Commons te doen. Dit is een oproep. Ik weet dat we nog maar aan het begin van de ontwikkelingen staan, maar dit kan interessant zijn. 

Ten slotte wil ik er nog op wijzen dat ook bij het leenrecht een deeltje van de opbrengst wordt gereserveerd voor de uitgever. Zo kan er in principe dus wel wat terugvloeien naar de Vlaamse overheid. Maar zoals u zei, hangt veel in deze discussie af van de wijze waarop Vlaanderen dit zal doen. De vraag is of we dit collectief, samen met de sectoren, kunnen regelen. Er zou dan sprake zijn van een collectieve vergoeding aan de auteursbeheersvennootschappen, die zowel het leenrecht als de billijke vergoeding beheren. Dat zal de toekomst uitwijzen.