Financiering van de openbare omroep

Ingediend op maart 17th, 2005 door bartcaron

Vraag om uitleg van de heer Bart Caron tot de heer Geert Bourgeois, Vlaams minister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media en Toerisme, over de houding van de Europese Commissie inzake financiering van de openbare omroepen.

De heer Bart Caron: Mijnheer de voorzitter, de EU is terecht geïnteresseerd in de financiering van openbare omroepen in Europa. Vorige week heeft mevrouw Croes, de niet-onomstreden Europese commissaris voor de Mededinging, een ingrijpende wijziging van de financieringswijze van de publieke zenders in Duitsland, Ierland en Nederland geëist. Volgens bepaalde bronnen zou de VRT binnenkort ook aan de beurt zijn. In twee krantenartikels staat te lezen dat de Vlaamse openbare zendgemachtigde zich in een gelijkaardig parket bevindt. Aangezien de klachten van de VMMa later zijn ingediend en het onderzoek nog niet is afgerond, heeft de Europese Commissie zich hierover nog niet uitgesproken.

Het is trouwens niet de eerste keer dat dit gebeurt. De Europese Commissie heeft de openbare omroepen van Frankrijk, Spanje en Portugal op het matje geroepen en een aantal eisen inzake de financiering gesteld. De Europese Commissie is van mening dat de openbare omroepen van Duitsland, Ierland en Nederland belastingsgeld gebruiken om winstgevende activiteiten te subsidiëren. Dit onderwerp is uiteraard nauw verbonden met het onderwerp van de eerste interpellatie die hier vandaag is gehouden. De potentieel winstgevende activiteiten van de VRT zijn hier reeds aan de kaak gesteld. In de wandelgangen van de Europese Commissie wordt dan ook verteld dat de VRT zich in een gelijkaardige situatie bevindt. De betrokken landen hebben de vraag gekregen de precieze opdracht van hun openbare omroep duidelijker te omschrijven en de boekhouding van die omroep transparanter te maken. Het onderscheid tussen de openbare dienstverlening en de andere activiteiten moet duidelijk zijn.

Hoewel dit buiten het eigenlijke onderwerp van mijn vraag om uitleg valt, wil ik erop wijzen dat we op termijn een discussie over de essentie van een openbare omroep zullen moeten voeren. Een overheid moet weten wat ze van een omroep wil. De vraag is of al deze activiteiten tot de exclusieve opdracht van een openbare omroep moeten behoren.
Een aantal taken van de openbare omroep worden momenteel door de overheid gefinancierd. We zullen de vraag krijgen om deze overcompensatie te beëindigen. De on-lineactiviteiten zullen het eerst in het vizier worden genomen. Gezien de al te gekke letterspelletjes die op de commerciële zenders worden uitgezonden, verbaast dit me niet. Zaken als een sms-actie of televoting kunnen onwaarschijnlijke opbrengsten voor een omroep genereren. Ik vraag me af of dit tot de taken van een overheid behoort. Volgens een persmededeling van de Europese Commissie gaat het immers om ‘de democratische, sociale en culturele behoefte van de samenleving, die door traditionele omroepactiviteiten moet worden ingevuld.

De Europese Commissie kijkt met grote ogen naar het programma Liebesalarm. Onder die titel zendt de WDR, een Duitse regionale zender die in het grootste deel van Vlaanderen via de kabel kan worden ontvangen, gratis partnerbeurzen uit. Ik moet eerlijk bekennen dat ik me hierbij allerlei zaken kan voorstellen, maar dat ik eigenlijk niet weet wat het programma inhoudt.
De Europese Commissie heeft zich nog niet over de klacht van de VMMa over de structurele overcompensatie van de VRT uitgesproken. De woorden van de heer Todd, de woordvoerder van de VMMa, hebben me ertoe aangezet deze vraag om uitleg te stellen. Volgens hem vertoont het dossier van de VRT veel gelijkenissen met de dossiers van de openbare omroepen in de daarnet vermelde landen.

De woordvoerster van de VRT heeft het volgende verklaard: ‘De opdracht van de VRT is in de beheersovereenkomst al heel duidelijk en omvangrijk gedefinieerd’. Ik ben het daar niet helemaal mee eens. Ze heeft ook het volgende verklaard: ‘Over de on-lineactiviteiten staat er zelfs vermeld dat de VRT een voortrekkersrol moet spelen op innovatief vlak, om de digitale kloof te dichten’. Mevrouw Ceysens kan in de ad-hoccommissie Digitaal Vlaanderen de vraag stellen of de openbare omroep een actor in het dichten van de digitale kloof is. De on-lineactiviteiten worden met het innovatieve vlak en met het vervullen van een voortrekkersol vereenzelvigd. Dit is een ruime interpretatie van de opdracht.
In een begeleidend memorandum van de Europese Commissie staat te lezen dat een openbare omroep permanent door een onafhankelijk orgaan moet worden gecontroleerd. De BBC heeft al verklaard een eigen controleorgaan naast het eigen bestuur te zullen creëren. In het Vlaams regeerakkoord staat dat de Vlaamse Regering een Vlaamse regulator voor de media zal oprichten. De opmerkingen van de Europese Commissie rijmen met mijn eigen visie. De precieze opdracht van de publieke omroep moet duidelijker worden omschreven. De boekhouding moet transparanter worden gemaakt. Dit zijn twee doelstellingen die we ook zonder de opmerkingen van de Europese Commissie moeten nastreven. De beleidsnota geeft trouwens aanzetten in die richting.

Mijnheer de minister, graag had ik u volgende vrgen gesteld:
– Bent u het eens met mijn standpunt?
– Zult u hier tijdens de voorbereidingen van de nieuwe beheersovereenkomst meer aandacht besteden?
Zoals u merkt, let ik goed op mijn woorden.

Volgens de Europese Commissie zou een onafhankelijk orgaan de openbare omroep permanent moeten controleren.
– Betekent dit dat we in de toekomst een onderscheid moeten maken tussen de raad van bestuur van de VRT en een nieuw controleorgaan?

De Britse regering heeft voor de controle op de BBC een soortgelijke beslissing genomen.
– Vindt u dat we een nieuw orgaan moeten oprichten of dat we die opdracht aan de nog op te richten regulator voor de media moeten toevertrouwen?

Minister Geert Bourgeois: Mijnheer de voorzitter, collega’s, de opmerkingen van de woordvoerder van de Europese Commissie zijn voorbarig. Op dit ogenblik is er alleen maar een informatieronde aan de gang met betrekking tot de VRT. Er is nog geen onderzoek ingesteld.
De VRT heeft officieel geprotesteerd bij de woordvoerder van de Europese Commissie tegen zijn uitspraken. De commissie is gestart met een onderzoek naar mogelijke onterechte bestedingen van publieke middelen door de openbare omroepen in Nederland, Duitsland en Ierland. Het onderzoek heeft te maken met hun on-lineactiviteiten, de aankoop van sportrechten en financiering ad hoc.

De woordvoerder van de Europese Commissie verklaarde voorbarig en onterecht dat de situatie in Vlaanderen veel gelijkenissen vertoont met de situatie in Nederland, Ierland en Duitsland. Bij ons is er immers nog geen formeel onderzoek ingesteld naar de situatie van de VRT, zodat er ook nog geen uitspraken kunnen worden gedaan over eventuele gelijkenissen met andere klachten.
Een verschil met andere landen is dat de opdrachten van de VRT heel duidelijk omschreven zijn in de beheersovereenkomst tussen de VRT en de Vlaamse Gemeenschap voor de periode 2002-2006. Op dit ogenblik doen zich belangrijke technologische en maatschappelijke evoluties en veranderingen voor. Het is dan ook evident dat de omschrijving van de opdrachten in de volgende beheersovereenkomst wellicht zal worden aangepast.
Over de on-lineactiviteiten van de VRT is de beheersovereenkomst duidelijk. Er staat in dat verband in de vierde paragraaf van het eerste artikel dat de VRT een voortrekkersrol moet spelen op innovatief vlak om de digitale kloof te dichten.

De Europese Commissie heeft al aangegeven dat de publieke taak van de openbare omroep ook on-lineactiviteiten kan omvatten. Dat is niet per definitie onmogelijk. We moeten alleen weten welke opdracht wordt gegeven aan de VRT en welke middelen die daarvoor krijgt. Een aantal zaken moeten duidelijk en goed worden omschreven. Ook het debat daaromtrent moet correct word
en gevoerd.
De VRT heeft verschillende innovatieve projecten die bijdragen tot de invulling van de nieuwe behoeften die de mediagebruikers hebben en/of die bijdragen tot het dichten van de digitale kloof. Ik denk daarbij aan www.vrtnieuws.net en aan KetnetKick.

De financiering van de VRT-activiteiten die passen in die voortrekkersrol, verloopt conform de Europese regelgeving. De VRT past de Europese transparantierichtlijn van 26 juni 2000 toe sinds het boekjaar 2001. Dat betekent dat de VRT een gescheiden analytische boekhouding voert, dat de VRT de kosten toewijst aan commerciële opbrengsten, dat de VRT een onderscheid maakt tussen de commerciële opbrengsten voortvloeiend uit de publieke opdracht en andere opbrengsten en dat de VRT een gedetailleerde methodologie volgt. Ten gevolge van onze vraag naar meer transparantie is de heer Mary komen verklaren dat er nu ook in het jaarverslag meer details zullen staan, zoals bijvoorbeeld de kostprijs per net. De VRT zegt dat hij aan de transparantierichtlijn voldoet en zich daaraan heeft geconformeerd.

Ik ga nu aan de Europese Commissie geen timing vragen. Daarvoor is de situatie veel te delicaat. Ik zal wel contact opnemen met de Europese Commissie over de vrije nieuwsgaring en de delokalisatieproblematiek die de VRT, de VTM en andere zenders zal treffen. Ik heb ook gevraagd om gehoord te worden in dat verband, wat nog niet gebeurd is.
Er loopt nog geen onderzoek tegen de VRT. Ik kan nu moeilijk gaan zeggen dat er een onderzoek moet worden gevoerd dat klaar moet zijn tegen een bepaalde datum. Dat is mijn taak niet en dat zou bovendien totaal ongepast zijn. Ik heb dus wel gevraagd om gehoord te worden. Sinds eind oktober 2004 hebben we echter geen enkele respons gekregen op het antwoordenboek en de massa bijlagen die werden ingediend.
De raad van bestuur van de VRT oefent de bevoegdheden uit die hem via de mediadecreten werden toegekend. Bovendien controleert hij het management van de VRT.

De VRT is ook nog onderworpen aan een aantal controle- en toezichtsmechanismen. Het auditcomit