50 jaar migratie, 50 jaar discriminatie, een non-debat met de minister

Ingediend op februari 20th, 2014 door bartcaron

Ik schrijf niet snel een blog over een politieke activiteit in het Vlaams parlement. Maar mijn actuele vraag aan Geert Bourgeois ging over de resultaten van een enquête bij Vlamingen met Marokkaanse en Turkse roots, naar aanleiding van 50 jaar migratie. Ik kort de discussie wat in. Let vooral op het fundamentele verschil in visie op integratie van mensen met andere herkomst. Ik houd de spreekstijl aan. De tekst is wel wat ingekort.

Bart Caron: Collega’s, voorzitter, minister, Ipsos en de VRT hebben deze week de resultaten van een enquête bekendgemaakt naar aanleiding van 50 jaar migratie naar België. Ze hebben een enquête uitgevoerd bij driehonderd mensen met Marokkaanse of Turkse roots. De resultaten zijn globaal positief. De mensen in kwestie voelen zich vrij goed in Vlaanderen. Maar er is één onthutsend cijfer in die enquête, met name dat 76 procent van de ondervraagden zich al gediscrimineerd heeft gevoeld. Het heeft vooral betrekking op de werksituatie, het solliciteren en soms ook op straat. Van mensen die bij ons komen wonen, vragen we dat ze een inspanning doen, dat ze Nederlands leren, dat ze normen en waarden leren kennen via de maatschappelijke oriëntatie. Volledig terecht, dat wil ik even beklemtonen, minister, want u twijfelt soms aan mij. Anderzijds mogen Vlamingen die mensen ook niet discrimineren. Zijn die cijfers – 76 procent – geen vorm van wake-up call om een flinke tand bij te steken in het voordeel van een anti-discriminatiebeleid, vooral op de terreinen die ik heb genoemd?

Minister Geert Bourgeois: Mijnheer Caron, discriminatie kan niet, kan nooit, is verwerpelijk, moet worden bestreden en desgevallend ook bestraft, ook al moet er in veel gevallen worden bemiddeld, wat met succes gebeurt. Vaak kan dat tot resultaat leiden. Is dit een wake-up call? We hebben al veel cijfers in die richting. We hebben cijfers van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding (CGKR), en die verschillen fel van de cijfers van het Europees Agentschap voor Fundamentele Rechten. Die zeggen dat het gaat over 34 procent, de VRT over ongeveer 76 procent. Inzake werk kunt u dat ook anders lezen, want 52 procent van de onderzochten zeggen dat ze zich zelden of nooit het slachtoffer van discriminatie hebben gevoeld. Wat doen wij? U weet dat nieuwkomers worden gewezen op hun rechten en plichten, dat ze klacht kunnen indienen als ze het slachtoffer zijn van discriminatie. Er zijn meldpunten, waar minister Smet bevoegd voor is. Er zijn federale acties van het openbaar ministerie, het CGKR dat kan optreden. Wij moeten het vooral op een positieve manier doen, beleidsmatig en in alle domeinen, zoals we nu bezig zijn met het nieuwe decreet, met de klemtoon op integratie, (…) Een actiepunt is bijvoorbeeld meer mensen aan het werk krijgen.

De heer Bart Caron: Minister, het blijft natuurlijk dubbelzinnig. We verwachten inspanningen, bijna met bindende kracht, van de andere mensen, maar zelf willen we discriminatie bestrijden op een ongedwongen manier. U weet zo goed als ik dat er uit recent onderzoek is gebleken hoeveel discriminatie er is bij bijvoorbeeld interimkantoren, op de arbeidsmarkt. Ik wil u vragen om op een actievere manier te werken. Of het nu 30 of 70 procent is, het is 30 procent te veel. Discriminatie is onaanvaardbaar in elke context. Ik pleit ervoor om via informatiecampagnes in te zetten op de meldpunten, om vormen van discriminatie te kunnen aanmelden, om ook via inspectiediensten van de Vlaamse overheid, de VDAB en welke andere diensten ook, discriminatie in te bedden in hun optreden. Ten slotte pleit ik ervoor om daar in het onderwijs bij de vorming, begeleiding en nascholing van leerkrachten bijzondere aandacht aan te geven. Discriminatie is vaak een subtiel gebeuren dat mensen niet altijd bewust uitvoeren. Er moet op worden gewezen welke mechanismen werken. Minister, ik pleit dus voor een wat steviger aanpak van de Vlaamse kant. We maatregelen nemen die ook afdwingbaar zijn.

Mevrouw Khadija Zamouri: Het onderzoek van de VRT is een onderzoek naar de eerste tweede en derde generatie. De eerste generatie die zich heeft moeten integreren, is de generatie die hier geboren is. En die generatie is voor een groot stuk aan haar lot overgelaten, die heeft het zelf moeten beredderen. Minister, u geeft altijd aan dat u zwaar werkt aan integratie. U focust zich vooral op nieuwkomers. Dat zijn mensen die hier recent, of maximaal vijf jaar geleden, zijn aangekomen. Het probleem zit echter bij mensen die hier al meer dan dertig jaar zijn. Het gaat dan om de algemene integratie binnen onze maatschappij. Jammer genoeg hebt u voor die bevolkingsgroep, die geconfronteerd wordt met maatschappelijke uitsluiting, weinig of niets gedaan.

Mevrouw Fatma Pehlivan: Het is goed dat de eerste generatie zegt dat ze zich goed voelt, maar wat mij verontrust, is dat een deel van de derde generatie, die hier geboren, getogen en geschoold is en in onze steden woont, nog altijd het gevoel heeft op een subtiele manier gediscrimineerd te worden. Dan denk ik dat we op alle vlakken nog een tandje bij moeten steken. Minister, ik herinner mij dat er in de jaren 60 en 70 bij cafés en restaurants een plakkaat hing met het opschrift ‘interdit pour les Nords-Africains et les Turcs’. De eerste generatie heeft dat nooit aangevoeld als een vorm van discriminatie. Wij hebben nu allerlei wetten waar mensen gebruik van kunnen maken, maar soms helpen die ook niet. Het is die subtiele manier van discriminatie waar we meer moeten op inzetten in onze samenleving.

De heer Ward Kennes: Vijftig jaar migratie heeft een heel genuanceerd verhaal voortgebracht, zowel voor de ontvangende samenleving als voor de mensen die vanuit Marokko en Turkije naar hier gekomen zijn. Er zijn succesvolle verhalen en er zijn verhalen van achterstand. De laatste tijd ben ik geconfronteerd met mensen uit Marokko die het heel moeilijk hebben om een visum te krijgen voor kortverblijf en familiebezoek. Dat is federale materie, ik weet het. Het is een punt waar onze collega’s elders zich eens zorgen over moeten maken. Als we gedurende vijftig jaar nauwe betrekkingen hebben opgebouwd, is het ook een deel van het leven dat mensen voor een korte periode op familiebezoek komen.

Minister Geert Bourgeois: Voorzitter, collega’s, ik ben het eens met een aantal punten, maar ook grondig oneens met een aantal andere punten. Ik kan me echt niet inbeelden dat er nu scholen zijn die het probleem, als het zich voordoet, niet zouden aanpakken. Ik kan me niet inbeelden dat onze leraars opgeleid zijn in een sfeer van “laat dat maar, treed daar niet tegen op, je stelt dat vast en je kijkt de andere kant uit”. Integendeel, ik kom in heel Vlaanderen leraars tegen in de moeilijkste onderwijsrichtingen, in het technisch, in het bijzonder onderwijs, die daar heel actief mee bezig zijn. Ik vind het bijna een belediging van ons lerarenkorps dat wordt gezegd dat daar een tandje kan worden bijgestoken. Als u vindt dat de meldpunten actiever moeten optreden, zal ik dit signaleren aan minister Smet. Ik zal hem ook zeggen dat u beweert dat het onderwijs een tandje bij kan steken. Wij voeren een horizontaal beleid en dus zal ik melden wat u hier zegt, mijnheer Caron.

Mevrouw Zamouri, ik begrijp niet wat u bedoelt met die tweede generatie die aan haar lot is overgelaten. Elke dag ontmoet ik mensen die hier aankomen of die tot de tweede generatie behoren en die het hebben over de kansen die zij hier krijgen. Zij vinden dat ongelooflijk. De eerste generatie had veel minder omkadering. Ik wil erop wijzen, collega’s, dat het eerste migratieakkoord dateert van 1964, dat we 34 jaar later het eerste decreet hadden, het Minderhedendecreet van 1998. Dan hadden we in 2003 het Inburgeringsdecreet, en nu zetten we met ons nieuwe decreet in op een aanpak in de hele samenleving. Maar wederkerigheid veronderstelt inderdaad dat je aan beide kanten de kansen aangrijpt, niet alleen de ontvangende samenleving maar ook de nieuwkomers.

Kan het beter? Het kan natuurlijk beter. We hadden het al over de schoolse achterstand. Die is fenomenaal groot, ook in de tweede en derde generatie. Dat heb je niet in de andere landen. Is dat het gevolg van discriminatie, geen toegang tot het onderwijs, leraars die zich niet inspannen? Ik weiger dit te geloven. Dit heeft te maken met een zekere machocultuur bij jongens. Wij zien de jonge vrouwen – en ook in Nederland volg ik het debat – die het wél maken in de samenleving, die heel snel vooruitgaan in de samenleving. Maar ik zie jammer genoeg een hele generatie die achterop blijft, die geen diploma haalt, die het dan moeilijk heeft om aan een job te geraken, en die dan misschien zegt dat ze geen kansen krijgt.

We doen alle mogelijke inspanningen daartoe. Mevrouw Zamouri, ik ben het volkomen oneens met u en durf te zeggen dat het onjuist is dat we die mensen aan hun lot overlaten.

De heer Bart Caron: Minister, het is een genuanceerd verhaal; ik treed de heer Kennes bij. Minister, u gaat mij toch niet zeggen dat de lagere werkzaamheidsgraad en de lagere scholingsgraad er niets mee te maken kunnen hebben? U gelooft, net zoals bij wijze van spreken de oude progressieven uit de jaren 70, dat interculturaliteit vanzelf zou gaan. Discriminatie bestrijden gaat ook niet vanzelf.

Wat mevrouw Zamouri zegt, is waar. De Vlaamse overheid heeft de laatste 50 jaar nagelaten om in te zetten op begeleidende maatregelen. Mevrouw Zamouri heeft gelijk. We fixeren ons nu op de nieuwkomers, maar niet op de oudkomers en op de eerste en tweede generatie. Het zijn die mensen die hun best hebben gedaan om het op eigen kracht te doen. Het is merkwaardig dat de derde generatie, de jongeren, het meest klagen over discriminatie. Het zijn de jongeren die het moeilijk hebben op school. De individuele leerkrachten zijn vaak heel fijne, gemotiveerde mensen, maar ik zie in mijn regio – en dat weet u ook – 99,9 procent witte scholen die op een subtiele manier hun beleid voeren. (Applaus van mevrouw Khadija Zamouri)

Die subtiliteit, zoals het discriminatiebeleid bij interimarbeid, moeten we bestrijden en niet denken dat het vanzelf zal weggaan. (Applaus bij Groen, sp.a en van mevrouw Khadija Zamouri)

De voorzitter: De actuele vraag is afgehandeld.