De begroting van Sven Gatz, de minister van Onschuld

Ingediend op december 18th, 2014 door bartcaron

Dit zijn fragmenten uit mijn tussenkomsten in het debat over de begroting cultuur, jeugd, sport en media. Uit de plenaire vergadering van het Vlaams parlement.

Leden van de regering, voorzitter, als het slecht gaat, moet iedereen een steentje bijdragen, de broeksriem wat aanhalen. Zelfs Cultuur, Jeugd, Sport en Media moeten dat doen. Ik kan het niet anders zeggen, hou het dat vast in uw hoofd. Maar, die sectoren kregen in de vorige legislatuur al een kaasschaaf of twee en een desindexatie over zich heen , waardoor de reële waarde van hun subsidie al stevig verminderd is. Mijnheer Muyters, u was toen minister van Begroting, u weet dat heel goed.

In 2015 passeert er een soort TGV door het budget. Die vier sectoren staan samen voor 1,376 miljard euro. Dat is al niet zoveel. Wel, daar gaat 80,1 miljoen euro van af. Er verdwijnt dus 5,99 procent van het budget. Collega’s, dat is de hoogste besparing van alle Vlaamse domeinen. Het kan toeval zijn, het kan revanchisme zijn ten aanzien van een verleden. Het kan gericht zijn tegen de linkse hobbyisten en cultuurwereld.

Een ouderwetse visie op Cultuur

Maar nee, collega’s, dat durf ik toch helemaal niet denken! Dat is niet zo. Het was een retorische inleiding. Wat is het dan wel? De regering hanteert een ouderwetse visie op de betekenis van cultuur in de samenleving. Alsof Cultuur franje is, slagroom, de kers op de taart, maar geen essentiële bouwsteen van de maatschappij, net zoals wetenschappelijk onderzoek. De beste menselijke vermogens die we hebben, moeten we kunnen ontwikkelen.

Daarnaast leeft een foute gedachte dat de cultuursector te weinig ondernemerschap vertoont. Wel, kijk eens rond, de werkelijkheid is anders. En vooral, als Vlaanderen in de wereld ergens mee bekend is, is het met cultuur. Van de Vlaamse Primitieven tot de hedendaagse kunst. Denk aan Anne Teresa De Keersmaeker, Stefan Hertmans, David Van Reybrouck, The Broken Circle Breakdown en nog veel meer. Van erfgoed tot actuele kunst. Josse De Pauw of René Jacobs, het zijn allemaal artiesten die grote artistieke kwaliteiten hebben. Ze hebben een traject afgelegd. Vaak met steun van de Vlaamse overheid. Vlaanderen is een cultuurnatie.
Het doet me zo’n pijn dat deze regering met een Vlaams-nationale grondstroom, zoals altijd gezegd wordt, dat niet ziet. Is er iets meer typisch voor Vlaanderen dan onze kunst en cultuur. Het doet me pijn dat we dat zo weinig in ons hart dragen en zo weinig meenemen. En hierop wordt 5,99 procent bespaard. Ik weet niet waar de cultuursector het aan verdiend heeft. Dat doet me echt pijn. Ik hoop dat het ooit weer eens goed komt, maar ik vrees ervoor. Dit is niet snoeien om te groeien, dit lijkt eerder op snoeien om te bloeden.

Knippen en nog eens knippen

In de steunpunten en belangenbehartigers wordt geknipt. Dat zijn nochtans de plekken waar ook wordt nagedacht over de rol van kunstenaars, over de zorg voor de digitalisering van onze archieven, de toekomst van het sociaal-cultureel werk, onze erfgoedcollecties, enzovoort. Maar er wordt even fors gesneden in verenigingsleven, erfgoedconvenants enz., vaak initiatieven van ‘volkse’ aard, die cultuur dicht bij mensen brengen, die meebouwen aan de warme samenleving waar velen het hier over hebben, aan sociale cohesie in Vlaanderen. Als we van deze budgetten niet kunnen afblijven, dan zijn we het niet waard om in die termen te praten.
Mag ik er aan herinneren dat wat er twee weken geleden is gebeurd met de erfgoedconvenants? Kijk eens naar de internationale projectsubsidies die met een kwart zijn verminderd, of de projectsubsidies in de kunsten die 2,6 miljoen inleveren. Of 10 procent voor het lokaal jeugdwerk. Ik kan nog lang doorgaan.

Lokaal cultuur-, jeugd- en sportbeleid

En dan het lokale. Ik ken de geschiedenis van die decreten. We gaan daar niet flauw over doen. De Vlaamse overheid is erin geslaagd om met de kost van de voordeur en het slot bij wijze van spreken honderden huizen te bouwen. Het gaat dan over sport- en cultuurinfrastructuur en jeugdlokalen. Langzaam maar zeker hebben we delen van de muren teruggegeven aan de lokale besturen omdat ze daarin gegroeid zijn. Als we in die 25 jaar die oefening niet hadden gedaan, we niet stonden waar we nu staan.
Het is waar dat de gemeenten 80 procent van het lokale cultuur- en sportbudget zelf ophoesten. Net door het feit dat we aan de schepenen en aan de burgemeesters een instrumentarium hebben gegeven om van start te gaan, kon het hele huis worden gebouwd. Ik ben wel ongerust.
Ik steun de lokale besturen, maar niet het totaal losknippen van elke band tussen de Vlaamse overheid en de lokale besturen. Ik ben ervoor om de lokale besturen meer verantwoordelijkheid te geven, maar een minimale bescherming mag. Dat kan eventueel een oormerking zijn binnen het Gemeentefonds, het kan een local new deal zijn zoals de Federatie van Organisaties voor Volksontwikkelingswerk (FOV) voorstelt met impulssubsidies voor vernieuwende lokale initiatieven. 25 jaar geleden heeft Nederland het omgekeerde gedaan van Vlaanderen. Kijk daar eens naar het effect op het lokale cultuurbeleid. Vlaanderen is sterk omdat we het samen hebben gedaan. Laat de balans verschuiven naar de lokale besturen, maar knip de lijnen niet door. Kies voor een slimme wisselwerking tussen lokale autonomie en stimulansenbeleid.
Het is daar om zo jammer dat het totale budget voor lokaal cultuur-, jeugd- en sportbeleid in de begroting wordt overgedragen van de rubriek Cultuur naar de rubriek Binnenlands Bestuur. Dat is dus ‘cultuur-, jeugd- of sportgeld’ dat helaas weg is.

De ‘minister van onschuld’

Minister, u hebt een soort van onschuld over u. Ik zou u graag de ‘minister van onschuld’ noemen. Dat is een positief bedoelde opmerking. U bent immers niet verantwoordelijk voor de stappen die tot het beleid hebben geleid. Dat geeft u nog enkele jaren krediet.

Ik ben bestuurder bij drie kunstenorganisaties. De voorbije drie weken hebben we vijf mensen ontslagen. ‘Ça fait du mal’, zeker als je die mensen persoonlijk kent, omdat het kleine organisaties zijn. Ontslagen als gevolg van de keuzes die de regering heeft gemaakt. Ook de cultuursector en de mediasector ontsnapt niet aan de noodzakelijke besparingen, maar ze grijpen wel diep in, en het gaat om forse bedragen.