Het is Godgeklaagd, Brugse bronzen

Ingediend op juni 23rd, 2010 door bartcaron

“Het is godgeklaagd” was het motto van een andere bekende, niet onbesproken Bruggeling. Brugge heeft er in haar geschiedenis wel meer gekend. Beeldenstormers bedoel ik. Letterlijk liefst. Zelfs ik kloeg tijdens de voorbereidende fase van Brugge 2002, de culturele hoofdstad van toen, over het ontstellende gebrek aan kwaliteitsvolle beeldende kunst in de publieke ruimte. Ik schreef letterlijk “De kunst in de publieke ruimte is zeer wisselvallig van kwaliteit.” Die zinsnede is afkomstig uit het – uit mijn – voorbereidende rapport van de informateur van Brugge 2002. Ze mocht best begrepen worden als een sneer naar de verspilling van dat mooie brons waarmee die beelden gemaakt zijn die geacht worden de Brugse binnenstad op te fleuren.
Met alle respect voor de makers van de meeste van die beelden, ze lijken eerder op een bijzondere editie van tuinkabouters dan op kunstwerken. Kortom, ze horen niet thuis in de Brugse binnenstad. Daar zou de visitatiecommissie van de Unesco beter eens een uitspraak over doen. Enfin, de artistieke actie waarmee kunstenaar Jan Verhaeghe dezelfde aanklacht wilde formuleren, viel in bijzonder slechte aarde bij het kunstenaarsechtpaar dat de meeste beelden mocht leveren. Ze sleepten brave Jan voor de rechter en na een lange procedureslag oordeelde de rechter bij het hof van beroep dat het conceptuele werk van Jan een overtreding betekende op het auteursrecht, meer bepaald op het ‘bestemmingsrecht’ van de makers van het beeld (op de Burg). Jan had er nl. een plastic lint rond gebonden met het opschrift ‘Kijkverbod’. De beeldhouwers gaven daarvoor geen toestemming …. Jan Verhaeghe mag nu 21.000 euro schadevergoeding neerdokken terwijl de beelden ongeschonden uit de actie kwamen.

De originele makers Depuydt en Canestraro gaan als kunstenaars de onsterfelijkheid van de kunstgeschiedenis niet halen. Hooguit komt deze anekdote als voetnoot in de Brugse geschiedenis terecht. Die zal hopelijk Jan Verhaeghe helpen een beetje minder onvergetelijk te zijn. Hij verdient dit dure lot niet, integendeel, ook al omdat de man niet niet tot de kaste van de goed verdienende artiesten behoort. Daarvoor is hij te controversieel en vooral te weinig commercieel.
Hij zou wat meer steun mogen krijgen van zijn collega’s en van echte kunstliefhebbers, voor zover ze meer zijn dan beleggers. Als zij een benefit zouden inrichten, zou de opbrengst wel eens groot genoeg kunnen om niet alleen de boete te betalen, maar ook het saldo te investeren in een hoogwaardig kunstwerk in de Brugse publieke ruimte. En dan kan er telkens zo’n mediocre bronzen ding kunnen worden gerecycleerd. Ze zijn al enkele decennia oud ondertussen, en die relatief korte tijd heeft al duidelijk gemaakt dat ze de toets met de kunstcanon niet zullen doorstaan. Hergebruik ze aub, beste stadsbestuur, voor ze gepikt worden door koper- en bronsdieven die er nog een stuiver aan willen verdienen. Ik ben benieuwd wat het kunstenaarsechtpaar met de geïnde schadevergoeding gaat doen.

‘Klassejustitie’ schreef Jon Misselyn van Moonartgalery, de befaamde Brugse cultuursite. Het lijkt er inderdaad op. Maar eigenlijk is het droeviger dan dat. Het is vooral een illustratie van de wereldvreemdheid van sommige hoge heren van de rechterlijke macht. En het is al zeker een voorbeeld van een (nog steeds) gebrekkige plaats van kunst in de samenleving. Als die rechterlijke macht zou beseffen dat kunst meer is dan een object iets met een zekere waarde, dan zou dit niet gebeurd zijn. Auteursrecht geschonden? Kom zeg. De kunstgeschiedenis staat vol van hergebruikte en gepersifleerde kunst. Gelukkig maar, kunst zou anders oeverloos saai zijn. Zelfs de Mona Lisa heeft dit lot al vaak moeten ondergaan. Tot meerdere eer en glorie van de maker ….
Gelukkig is er sinds Brugge 2002 een kentering, al gaat de ommekeer traag en zijn krassen op de ziel niet te vermijden.
Godgeklaagd.