Een groene toekomst voor het verleden

Ingediend op oktober 15th, 2009 door bartcaron

Ik vroeg in de commissie in het Vlaams parlement aan minister Bourgeois waarom heel wat mensen geen toestemming krijgen om zonnepanelen te leggen op het dak van hun woning, als hun woning beschermd is of in een beschermd dorps- of stadsgezicht staat.  Voor ons is het een spannende discussie: wat staat voorop: de zorg voor beschermde gebouwen versus zorgen voor schone energie.

Het motto ‘Stilstaan is achteruitgaan’ mag dan al een boutade zijn, ze zal ongetwijfeld een bron van waarheid bevatten.. Een waarheid die wellicht ook geldt voor de omgang met ons onroerend goed. Bewaren kan gedefinieerd worden als verstarren en immobiliseren, maar kan ook leiden tot respectvol aanpassen, tot modernisering die de historische eigenheid eerder opwaardeert dan schaadt, tot duurzaam maken van ons verleden.

Het is een discussie over welk soort erfgoed we willen: Een eerste spoor legt de nadruk op het conserveren en restaureren naar het origineel, ook op het vlak van het comfort, de energiekost, enz. Kortom niet mee met de tijd. Een tweede optie is het hedendaags inzetten van ons erfgoed, slim herbestemd zodat het wel aan de gebruikscriteria van onze tijd beantwoordt. In het eerste geval zal je ongetwijfeld een prachtig geheel van panden zien, maar zijn ze wel nuttig? In het tweede geval moeten we opletten dat de erfgoedwaarden niet ernstig aangetast worden.

Is de plaatsing van zonnepanelen op een woning, gelegen binnen een beschermde historische dorps- of stadskern verantwoord? Dat is zeker niet noodzakelijk een verminking van het landschap. Het moet perfect kunnen, voor zover de panelen slim geplaatst worden, niet opzichtig, met materialen aangepast aan de dakbedekking en zonder ernstige schade aan het dak.

De regelgeving is onlangs gewijzigd: je moet geen bouwvergunning meer vragen voor de plaatsing van zonnepanelen, tenzij voor beschermde gebouwen of gebouwen gelegen in beschermde gebieden. De bouwaanvraag wordt onderworpen aan een bindend advies (een ‘machtiging’) van de Erfgoedcel van de Administratie R-O. Dat betekent dat als zij ‘nee’ adviseren, je niet mag.

Maar, gaat het zo hard? Worden er veel aanvragen geweigerd? Schijnbaar niet, minister zei dat de grote meerderheid van de aanvragen positief geadviseerd wordt door de administratie: van de 199 werden er in 2008 en 2009 171 werden gunstig geadviseerd. Dat is goed, maar ik vrees dat veel aanvragen niet eens in het officiële circuit komen, omdat ze na informeel contact met de administratie daar al te horen krijgen dat “het niet zal gaan”. Het kan haast niet anders, want 199 aanvragen, gespreid over 2 jaar, is wel heel weinig. Zeker als je rekent dat er het laatste jaar in Vlaanderen zo’n 10.000 nieuwe zonne-installaties werden gerealiseerd. Maar goed, er is beterschap merkbaar. Enfin, dat denk ik toch.

Ondertussen werkt de minister aan een interne richtlijn over het installeren van zonnepanelen in een onroerend erfgoedcontext. Die komt er in november. Laat het duidelijk zijn, ik pleit niet voor een wildgroei en al helemaal niet voor verminking van ons erfgoed, maar ik verwacht van de ambtenarij iets meer flexibiliteit. Zeker met de steeds verdere verfijning van de technologieën, moeten aanvragers en administratie meer en meer in staat zijn om te komen tot een verzoening van behoud en vernieuwing. De minister haalde zelf het voorbeeld aan van de ‘Heritage solar slate’, een Brits product dat het uitzicht van een natuurlei benadert en al de titel ‘Product Innovation of the Year’ op de ‘Low Carbon Performance Awards’ in Londen kreeg.

Daarnaast is er nu ook de nieuwe mogelijkheid om in beroep te gaan tegen de beslissing van de Erfgoedcel (een mogelijkheid die begin dit jaar overigens gecreëerd werd op mijn uitdrukkelijke aandringen) zal, eens het bevoegde beroepsorgaan zal zijn samengesteld, vast extra deuren openen.

Op basis van dit alles lanceer ik graag een oproep: in het verleden werden veel mensen afgeschrikt door de hele ambtelijke molen en zetten de idee om te investeren in groene energie al bij voorbaat uit hun hoofd. Met de beloftes die de minister vandaag deed, roep ik die mensen op om alsnog hun bouwaanvraag in te dienen en, samen met de administratie, te zoeken naar een groene toekomst voor hun verleden.