Sporten? Bah, ik mag toch nooit meedoen

Ingediend op september 26th, 2009 door bartcaron

De Week van de Sportclub heeft als slogan ‘Wij willen jou erbij’. Die Week is een lovenswaardig initiatief. Immers, in het Vlaamse sportbeleid, en ook bij de steden en gemeenten, ligt het accent op de sportclub. Niet onterecht, de sportclub is een goede basis voor kwaliteitsvolle en regelmatige sportbeoefening.

Die keuze heeft echter een schaduwzijde. De meeste sportclubs spelen nl. in een of andere competitie, en willen daar uiteraard zo hoog mogelijk eindigen. Dat leidt ertoe dat jeugdspelertjes, in welke sporttak ook, ingezet worden in de mate dat ze tot de kern, het fanionteam of de beteren van hun leeftijdscategorie behoren. Is hier sprake van uitsluiting?

Het is dus niet allemaal peis en vree bij de sportclubs. Naast de financiële drempels voor ouders – meestal niet opgeworpen door de clubs zelf maar door hun federatie- worden ze meteen geconfronteerd met de harde wet van de sport: het gaat erom tot de besten te behoren. En ja, moeder natuur heeft het begrip ‘gelijke kansen’ niet radicaal ingevuld: niet elk kind heeft evenveel talenten meegekregen en dus is niet elk kind even geschikt voor competitieve sport, of voor deze of gene sporttak.

En dan maak je het als ouder maar mee dat de clubverantwoordelijke of de trainer je doodgemoedereerd zeggen dat je zoon of dochter niet echt kan lopen, sjotten of volleyballen, of toch nooit een niveau zal bereiken dat hoog genoeg is om in het basisteam opgeteld te worden. Gelukkig gaat zo’n proces meestal geleidelijk. Kinderen en hun ouders ontdekken en verkennen hun eigen talenten, en maken dan uiteraard keuzes. Wie minder goed kan sporten, laat de sport helaas al te vaak links liggen.

Dat is nu eenmaal onvermijdelijk, kan je stellen. De talenten zijn ongelijk en verschillend, gelukkig maar. Maar het roept vragen op over sport voor iets minder getalenteerde kinderen en jongeren. Mogen zij nu niet meer sporten? Kunnen ze beter gaan dammen? Of naar de kunstacademie gaan? Of gewoon thuis voor de televisie zitten? Maar, staat dat niet haaks op de algemeen gedeelde opinie dat levenslang sporten wenselijk, zelfs noodzakelijk is. Echter, zo’n competitieve mentaliteit is hier niet erg bevorderlijk voor.

Je kan de problematiek op twee niveaus benaderen. Enerzijds heb je de kwestie van de opgefokte competitiedrang, van de schreeuwende papa’s langs de lijn. Die uiten een onredelijk ambitieniveau, zo hoog dat het voor de kinderen ontmoedigend in plaats van stimulerend werkt. Hier kan alleen aan verholpen worden door een kwaliteitsverhoging van de begeleiding in de sportclubs.

Anderzijds heb je de problematiek van de minder-getalenteerde kinderen en jongeren. Die gasten zullen door die te competitieve aanpak na een tijdje niet meer sporten – weet dat sporten hier samen gaat met spelen met vrienden.

Sommige clubs weigeren de inschrijving zelfs, anderen laten voelen dat het kind niet echt welkom meer is. Dat is uitsluiting. Het gevolg is dat kinderen stoppen met sporten. Heel vaak wordt geklaagd over de uitval van jongeren. Wellicht is een groot deel van de verklaring te vinden in deze al te competitieve aanpak.

Dan maakt een paradox zichtbaar: de Vlaamse overheid, net als steden en gemeenten, stimuleert het sporten via de sportclubs, maar bevordert daardoor (ongewild weliswaar) de uitsluiting van minder getalenteerde kinderen. Ook mindere ‘goden’ moeten toch kunnen sporten?

Het onderstreept de nood aan ‘recreatieve’ sportclubs, ook voor kinderen en jongeren. Daar mag een competitief element bij – winnen is hét kenmerk van de sport, maar jezelf overwinnen is dat ook – maar dan op het niveau van de beoefenaars, en niet als ultiem doel. Voor volwassenen zijn er vrij veel dergelijke sportclubs, maar haast niet voor kinderen en jongeren. Scholieren en studenten moeten of individueel, of met vrienden sporten. Lopen kan je dan wel, maar als je sportinfrastructuur wil gebruiken is dat een probleem. En wat met begeleiding dan? Hiervoor is niks voorzien.

Ik wil duidelijk standpunt innemen: een kind met minder of geen talent heeft evenveel recht op sport als een ander. Een dergelijke vorm van uitsluiting is niet te tolereren. En is het ook niet zo dat wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de fysieke conditie van de jeugd niet goed is? Sporten is gezond, dus moet iedereen kunnen sporten.

Hier ligt in eerste instantie een opdracht voor de nationale sportfederaties. Zij hebben onvoldoende aandacht voor deze problematiek. Stimuleren zij de aangesloten clubs wel om ook recreatieve sportbeoefening mogelijk te maken? Ze moeten in ieder geval nog veel investeren in de opleiding van gekwalificeerde jeugdbegeleiders?

Minister Philippe Muyters en het Bloso kunnen hen hierbij stevig ondersteunen. Zij moeten de sportfederaties, de clubs en de gemeentelijke sportdiensten sensibiliseren, en als het nodig is ook de regels aanpassen zodat de recreatieve sportbeoefening nadrukkelijker zichtbaar wordt gemaakt. Ja, zodat elk kind en elke jongere weer zin krijgt om te sporten, en niet zoals nu zijn/haar loop- of voetbalschoenen weggooit omdat hij/zij nooit mogen meedoen.

Bart Caron, Vlaams volksvertegenwoordiger Groen!